Η λατρεία του θεού Ποσειδώνα στη Σκύρο
Στο προηγούμενο δημοσίευμα, σχετικά με την λατρεία της θεάς Αθηνάς στη Σκύρο, αναφέρεται ότι παρουσιάζει ενδιαφέρον ο συσχετισμός της Αθηνάς με θεότητα της θάλασσας, αμέσως με τη
γέννησή της, κάτι που απηχεί την κοινή λατρεία της με τον Ποσειδώνα. Αυτή την κοινή λατρεία των δύο θεών
αναφέρει ο ποιητής Στάτιος στο ποίημά του, για τη ζωή
του Αχιλλέα, «The Achilleid».
Πιθανότατα στην τοποθεσία Μαγαζιά, να λατρεύονταν ταυτόχρονα και ο Ποσειδώνας, συνδεόμενος με την κοινή λατρεία του Ποσειδώνα με την Αθηνά, ως θαλάσσιες θεότητες.
Ο περιηγητής Tournefort το 1702 τοποθετεί τον Nαό αριστερά του παλιού λιμανιού των Μαγαζιών. Αναφέρει, ότι βρήκε τμήματα στηλών και κιονόκρανα αρχαίου Ναού, από λευκό μάρμαρο, κοντά σε θρησκευτικό Ναό (των Τεσσαράκοντα Μαρτύρων), στην παραλιακή τοποθεσία Μαγαζιά, την οποία ονομάζει «λιμένα του Αγίου Γεωργίου».
Αναφέρει επίσης, θέλοντας να επιβεβαιώσει την ύπαρξη αρχαίου Ναού του Ποσειδώνος ότι το 1694, άλλος περιηγητής, δίνει τα χαρακτηριστικά αρχαίου αργυρού νομίσματος, όμοιο με το χάλκινο των Θεσσαλών, το οποίο στη μία όψη αναπαριστάνει τον Θεό Ποσειδώνα με την τρίαινα και στην άλλη όψη την πλώρη πλοίου μα τη λέξη «Σκυρίων»[1].
Παλαιότερα μέσα στη θάλασσα διακρινόταν μαρμάρινα σκαλοπάτια.
Αργότερα στη θέση του αρχαίου Ναού χτίστηκε ο Ναός των Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, ο οποίος καταστράφηκε, από θαλάσσια διάβρωση και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Λίγο πιο πέρα υπάρχει θέση, που ονομάζεται «τ’ Αη-Δημητριού η σκάλα» και μέσα στη θάλασσα υπάρχουν ερείπια, πιθανά της παλιάς εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου.
Το 1901, γέροντες 90 χρονών (δηλ. γεννημένοι το 1800) θυμούνται ότι στις αρχές του 19ου αι. στο μέρος υπήρχε μεγαλοπρεπής στήλη από λευκό μάρμαρο[2]. Γι’ αυτό καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι στο ανατολικό μέρος του Νησιού, στην παραλιακή τοποθεσία Μαγαζιά, υπήρχαν απομεινάρια αψίδας Ναού μέχρι τα τέλη του 18ου αι..
Έτσι, επιβεβαιώνονται οι αρχαίες πηγές περί ύπαρξης ναού, προς τιμήν της Παλλάδος Αθηνάς στην κοινή της λατρεία με τον Ποσειδώνα.
Στο σημείο που βρίσκεται ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής – Μαρκέσι πρέπει να βρισκόταν παλαιοχριστιανικός Ναός και, επειδή η περιοχή ονομάζεται «Θεοτόκος», καταλήγουμε στη βεβαιότητα ότι στην εκκλησία τιμούνταν η Παναγία η Θεοτόκος.
Κάτω και γύρω από το λόφο διατηρούνται ερείπια της αρχαίας πόλης. Τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα είναι τα θεμέλια ενός αρχαίου Ναού στην κορυφή του βορειοανατολικού λόφου.
Ο Φρέντριχ ήταν ο πρώτος που σχεδίασε το Ναό, μάλλον με ακρίβεια. Το 1971
ο Άγγελος Χωρέμης* πραγματοποίησε μια σύντομη ανασκαφή στη δυτική πλευρά του ναού.
Ο Ναός είναι προσανατολισμένος από ανατολάς προς δυσμάς. Η δυτική πλευρά της έχει μήκος 14 μέτρα, ενώ το τμήμα της βόρειας πλευράς είναι περίπου 24 μέτρα. Η βάση και το στήριγμα των κιόνων του αρχαιοελληνικού Ναού είναι κατασκευασμένη με μεγάλα ασβεστολιθικά τετράγωνα, ενώ ο κύριος Ναός με πέτρες από ασβεστολιθικό πέτρωμα, προφανώς βγαλμένες από το λατομείο που βρίσκεται στον απέναντι βορειοδυτικό λόφο.
Ο Ναός ταυτίζεται με το Ναό του Ποσειδώνος. Ήταν μεγάλος, μεγαλοπρεπής και λογικά θα φαίνονταν στον ορίζοντα από τα πλοία που πλησίαζαν το Νησί από τα βόρεια. Βρίσκεται ψηλά στο λόφο στην άκρη της στεριάς, περιτριγυρισμένος από το πέλαγος.
Οι πέτρες των θεμελίων είναι λαξευμένες και αρκετά μεγάλες. Σε κάποια εποχή, αυτός ο ναός, αντικαταστάθηκε από ένα μικρότερο κτίριο με κατεύθυνση βορειοανατολικά-νοτιοδυτικά. Στην ανασκαφή του 1971 ανακαλύφθηκαν 3 τάφοι στο εσωτερικό του. Στη δυτική πλευρά του οπίσθιου κτιρίου, τόσο ο Φρέντριχ όσο και ο Παπαγεωργίου αναφέρουν μια αψίδα.
-----------------------------------------------------------------------------------
*Ο Άγγελος Χωρέμης γεννήθηκε το 1936 στην Αθήνα. Πέθανε το 2022. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής, απ’ όπου πήρε δίπλωμα το 1962 ενώ μετεκπαίδευση έκανε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Στην Αρχαιολογική Υπηρεσία του ΥΠΠΟ διορίστηκε κατόπιν διαγωνισμού και υπηρέτησε από το 1965 ώς το 1992 στις εφορείες αρχαιοτήτων Αρχαίας Ολυμπίας, Εύβοιας, Κέρκυρας καθώς και στην Κεντρική Υπηρεσία του ΥΠΠΟ, ως διευθυντής Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και ως προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αρχείου Μνημείων.
[1] «Η νήσος Σκύρος. Ιστορικόν Δοκίμιον από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς». Κωνσταντινίδης Μιχαήλ, Τυπογραφείο Δ. Γ. Ευστρατίου, Αθήνα 1901.
[2] Παπαγεωργίου Δημήτριος. «Ιστορία της Σκύρου. Από των αρχαιοτάτων χρόνων». Πάτρα 1909.
(Από το βιβλίο του Γεωργίου Αχ. Κρίκα
«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου