Η αρχαία λατρεία του Δωδεκάθεου στη Σκύρο

 Η λατρεία του Θεού Απόλλωνα 

Θεμέλια του Ναού του Απόλλωνος στο λόφο Φούρκα

Η θρησκεία διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της μυθολογίας και της ηθικής των αρχαίων Ελλήνων. Το Δωδεκάθεο αποτέλεσε μια από τις βασικότερες αιτίες, που οι Έλληνες δημιούργησαν τον αξεπέραστο πολιτισμό. Έχτιζαν ναούς, ιερά, μαντεία, βωμούς, έφτιαχναν αγάλματα και περίτεχνες τοιχογραφίες, για να τιμήσουν τους θεούς που αγαπούσαν, αλλά και φοβούνταν

Όπως οι περισσότερες μελέτες, έτσι και η τωρινή, βασίζονται σε αρκετές περιπτώσεις σε ενδείξεις και όχι σε ιστορικές αποδείξεις.

Ο πιο γνωστός, αν και όχι καλά διατηρημένος, είναι ο Ναός  που αποδίδεται στον Θεό Απόλλωνα[1], ο οποίος χρονολογείται στην ύστερη αρχαϊκή περίοδο και αποδίδεται στον θεό Απόλλωνα, με βάση την κεραμική που βρέθηκε. 

Ο αρχαίος Ναός βρίσκεται στην κορυφή του λόφου της Φούρκας[2], αμέσως νότια της ακρόπολης. Στους «Ομηρικούς Ύμνους-Εις Απόλλωνα ονομάζεται η  Σκύρος ανάμεσα στις πόλεις, που αρνούνται να παραλάβουν τη Λητώ.

«Σκῦρος καὶ Φώκαια καὶ Αὐτοκάνης ὄρος αἰπὺ» (στ. 35)

μτφ: «η Σκύρος και η Φώκαια, τ᾿ απόκρημνο της Αυτοκάνης όρος»

«τόσσον ἔπ᾿ ὠδίνουσα Ἑκηβόλον ἵκετο Λητώ, εἴ τίς οἱ γαιέων υἱεῖ θέλοι οἰκία θέσθαι». (στ. 45)

μτφ: «τόσους τόπους ικέτευεν η Λητώ κοιλοπονώντας στων Εκηβόλο,

ποιος θα θελήσει του γιού της γενέτειρα να γίνει». 

 

 Στις ανασκαφές βρέθηκε θραύσμα αγγείου, το οποίο φέρει την επιγραφή:

«Σιλανόδωρος μ’ ανέθηκε

τοι Απόλλωνι».

Η επιγραφή επιβεβαιώνει την πληροφορία ότι στη Σκύρο λατρεύονταν ο θεός Απόλλωνας,

θεμελίωση. Ιδρύθηκε τους τελευταίους Αρχαϊκούς χρόνους, σε χώρο, που παλαιότερα υπήρχε  νεκροταφείο (πιθανώς Μυκηναϊκό). Ανακαλύφθηκε και ανασκάφθηκε από τον Μιχαήλ Δέφνερ[3] στις αρχές του 20^ου αιώνα. Είχε διαστάσεις 24,10 μήκος, πλάτος 17,60 και άξονα Βορρά προς Νότο. Κολόνες ή τοίχοι και δρόμοι δε βρέθηκαν. Τα υλικά για την κατασκευή του Ναού προήλθαν από λατομεία[4], που βρίσκονται κοντά. Διατηρήθηκαν μικρά τμήματα από δωρικά κιονόκρανα, ακροκεράμους και γλυπτά. Γίνεται φανερό ότι ο Ναός πρέπει να ήταν μεγαλοπρεπής, δέσποζε στην κορυφή και θα φαίνονταν από μακριά, για όσους ταξίδευαν στη θάλασσα. Ο λόφος της Φούρκας μπορεί να ταυτιστεί με το τόπο, που αναφέρει ο Πλούταρχος, όπου βρίσκονταν ο τάφος του Θησέα και στον οποίο ανακάλυψε τα οστά του ο Κίμων ο Αθηναίος.

Ο μύθος λέει πως, ο Θησέας κατακρημνίστηκε από το Κάστρο από τον βασιλιά της Σκύρου Λυκομήδη, όταν ανέβηκαν για να του δείξει τα κτήματα του παππού του. Αργότερα νεότεροι μελετητές ταύτισαν το σημείο πάνω από τη σπηλιά τ’ Αντρειώτη. Αυτή τη θεωρία είναι αμφίβολης αξιοπιστίας.

Το πιθανότερο σημείο πρέπει να βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του Κάστρου πάνω από την πλατεία Καμαντού.

           Η πλατεία Καμαντού, ο Άγιος Ιωάννης ο Σπασοκαρούτες και ο απότομος βράχος στη βόρεια πλευρά του Κάστρου

 

Από αυτό το σημείο, στο οποίο ο βράχος είναι απόκρημνος και βλέπει προς τα Μαγαζιά και τον Κάμπο, θα μπορούσε ο Λυκομήδης να δείξει τα κτήματα. Από την ανατολική πλευρά της σπηλιάς τ’ Αντρειώτη βλέπουμε στον ορίζοντα μόνο τη θάλασσα. και όχι τα χωράφια του κάμπου.

 

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Αχ. Κρίκα 

«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)

---

[1] Ο Απόλλωνας είναι ένας από τους 12 θεούς του Ολύμπου, θεός του φωτός, προστάτης των τεχνών.

[2] Η Φούρκα πήρε αυτό το όνομα από τους απαγχονισμούς που γίνονταν εκεί επί Τουρκοκρατίας. Ο Δέφνερ έχει εντοπίσει γλυπτά στο φυσικό βράχο. Επιπλέον, στην ανατολική πλαγιά του λόφου, σε μια μικρή σπηλιά που ονομάζεται Βοϊδόμαντρα, η Παρλαμά έχει συγκεντρώσει μερικά αγγεία της Μυκηναϊκής εποχής

[3] Ο Μιχαήλ Δέφνερ (1848 - 1934) ήταν Γερμανός κλασικός φιλόλογος και γλωσσολόγος. Σπούδασε κλασική φιλολογία και γλωσσολογία στα Πανεπιστήμια του Μονάχου και της Λειψίας και το 1871 μετέβη στην Αθήνα ως καθηγητής Λατινικής γλώσσας. Στη συνέχεια έλαβε την ελληνική υπηκοότητα.

[4] Μια από τις κύριες πηγές πλούτου στη Σκύρο υπήρξε η λίθος. Περίφημη υπήρξε στα Ρωμαϊκά χρόνια η «Σκυρία λίθος» (είδος κόκκινου μαρμάρου). Τα λατομεία χωρίζονται σε ομάδες: α) του πωρόλιθου (Αχίλλι, Πουριά) β) του λευκού μαρμάρου (Κολώνες) και γ) της σκυρίας λίθου σε πολλές θέσεις στο νησί.