ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ

 ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ 

Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ ή Αη-Στράτης

Θέση: Ασώματος

 Ο ναός είναι ιδιοκτησία της οικογένειας Φεργάδη. Καθήκοντα επιτρόπων ασκούν η Αγγελή Μαρία, Μάρου Υβόνη και η Μικέ Άννα.

Λόγω του εδάφους, στο οποίο είναι χτισμένη η εκκλησία, που παρουσιάζει σημαντική κλίση, η νότια πλευρά υποστηρίζεται από τοιχοποιία, που προεξέχει από τον νότιο τοίχο, με στόχο να δώσει επιπλέον αντοχή στο κτήριο.

Οι Σκυριανοί το εκκλησάκι το ονομάζουν Άγιο Ευστράτιο ή Αη-Στράτη για τους ίδιους λόγους που εξηγήθηκαν στο κεφάλαιο «Η Ορθόδοξη Χριστιανική Θρησκεία στη Σκύρο» (σελ. 160-161).

Αξιοπρόσεκτη σύγχυση υπάρχει στις Εκκλησίες με την ονομασία Ταξιαρχών και Άη-Στράτης. Οι Σκυριανοί αλλά και ερευνητές τις ονομάζουν Άη-Στράτης. Άλλο όμως Ευστράτιος ή Στράτος (13 Δεκεμβρίου) και άλλο Στρατής ή Στράτης*, προς τιμή του Στρατηλάτη Αρχάγγελου Μιχαήλ. Το Λεσβιακό (και μικρασιατικό) Στρατής προέρχεται από το Στρατηγός. Για το λόγο αυτό γιορτάζουν τις 8 Νοεμβρίου, ημέρα των Ταξιαρχών. Ο Άγιος Ευστράτιος εορτάζεται της 13 Δεκεμβρίου, «στη μνήμη του Μεγαλομάρτυρος Ευστρατίου και των συν Αυτώ αθλησάντων Καππαδοκών Αγίων Μαρτύρων». (Ευστρατίου, Αυξεντίου, Ευγενίου, Μαρδαρίου και Ορέστου). 

Η σύγχυση, Στρατήδες που έγιναν Ευστράτιοι, ξεκίνησε από τη Λέσβο της αρχές του 20ου αιώνα. Τότε, όταν δημιουργήθηκαν υποχρεωτικά δημοτολόγια, κατά παράξενο τρόπο κάποιοι, «ιδιωτικώ δικαίω αναμορφωτές», κατάργησαν έθιμα και παραδόσεις αιώνων, και ταύτισαν τον Στρατή με τον Ευστράτιο. Υπάρχει η εκτίμηση ότι ίσως να υπήρξε παρέμβαση και αλλοίωση στη λαϊκή ονοματολογία του αρχαγγέλου Μιχαήλ. Θεωρήθηκε λίγο-πολύ, «βαρβαρικό» το λαϊκό όνομα «Στρατηγός» ή «Στρατήγης» ή Στρατής» ή «Στρατηγούλα» ή «Στρατία», που δίνεται της τιμήν και μόνο του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

Ψάχνοντας δε να βρούν τη «λόγια» ετυμολογία του, νόμισαν ότι τη βρήκαν στο «Ευστράτιος» ‐ Ευστρατία». Ανακαλύφθηκε, σε πιο εξευγενισμένη ετυμολογία το «Ευστράτιος» και «Ευστρατία».

Στο τέμπλο (αριστερά) του Ναού των Ταξιαρχών Αρχαγγέλου Μιχαήλ και Γαβριήλ

ή Αη Στράτη στο Φερεκάμπο πλάι από την εικόνα του Χριστού βρίσκεται η εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και όχι αυτή του Αγίου Ευστρατίου. (πάνω φωτό)

Στον αντίστοιχο Ναό στην περιοχή Καρεφλού ο κτήτορας δεν παρέλειψε να τοποθετήσει και την εικόνα του Αγίου Ευσρατίου.(πάνω φωτό)

Έτσι τους επωνύμους «Αρχάγγελο–Στρατηγό», τους «εξελλήνισαν», μεταγράφοντάς τους σε άλλο προστάτη Άγιο, ο οποίος γιορτάζει στις 13 Δεκεμβρίου, τον μάρτυρα Ευστράτιο, «σκρινάριο»** της δουκικής τάξεως, πολιτικό και όχι στρατιωτικό πρόσωπο (Στρατηγό). Ό,τι συνέβη με την εορτή, συμβαίνει και με της εκκλησίες των Αρχαγγέλων. Από Ναοί κτισμένοι της τιμήν του Μιχαήλ, φέρονται ως Ναοί «Παμμεγίστων Ταξιαρχών» ή «των Ασωμάτων Δυνάμεων». Ο ευσεβής λαός ποτέ δεν έπαψε να τις ονομάζει, να τις θεωρεί και να τις λειτουργεί ως Ναούς του «Ταξιάρχη» ή των «Ασωμάτων», δηλαδή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Η μνήμη του λαού αποδεικνύεται πιο σταθερή από την κρίση των «λογίων». Η παθητική απάντηση του λαού ήταν η αναμενόμενη. Ξεπερνώντας το ψευδοπρόβλημα και αγνοώντας τη λανθασμένη λύση του, εξακολουθεί να βαπτίζει τα παιδιά του προς τιμήν του Αρχιστρατήγου Μιχαήλ, δίνοντάς τους το όνομα Μιχαήλ – Στρατής – Στράτης και να τα εορτάζει, όχι της 13 Δεκεμβρίου τον άγνωστο Άγιο Ευστράτιο, αλλά τον επώνυμο Αρχιστράτηγο της 8ης Νοεμβρίου***. Η σύγχυση με τα ονόματα στη Λέσβο μεταφέρθηκε στη γειτονική Σκύρο και επηρέασε της ονομασίες των Ναών των Ταξιαρχών Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ.

Ο Αρχιμανδρίτης Βασίλειος Ατέσης προσπάθησε να δώσει μια άλλη εξήγηση σ’ αυτή την παραδοξότητα, η οποία βέβαια απέχει από το σωστό και τη λογική. Εξηγεί το «Αη-Στράτης» ως «Αγία Στρατιά» των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και όλων εκείνων των ουρανίων δυνάμεων, ονομασία η οποία υπάρχει για όλους της Ταξιάρχες. Αυτή είναι μία άλλη εξήγηση. Ο Ατέσης ταυτίζει τη «Στρατιά» με το «Στράτης», αλλά όχι με το «Ευστράτιος». Αυτή η εξήγηση φαίνεται, πως δε λύνει την υπάρχουσα σύγχυση. Άλλο «Στρατιά» και άλλο «Στράτης». Οι πρόσθετες εξηγήσεις που μας δίνει ο Ατέσης διευκρινίζοντας τη σημασία της έννοιας «Αη-Στράτης» δεν οδηγούν σε ασφαλές συμπέρασμα. Τότε γιατί λέμε «Αη-Στράτης» και όχι «Αγία Στρατία» ή «Αγία Στρατιά»;

Η Νίκη Πέρδικα δίνει άλλη εξήγηση. Παραφράζοντας τη λέξη Στρατηγός στη «σκυριανή διάλεκτο» ως «Στρατη’ός» καταλήγει σε άλλο συμπέρασμα, δηλαδή Άη – Στρατη’ός>Άη – Στράτης.

Απ’ όλα αυτά περισσότερο κοντά βρίσκεται η Λεσβιακή θεωρία.

Τους Αρχιστράτηγους Μιχαήλ και Γαβριήλ τους αποκαλούμε και «Ταξιάρχες» και την εορτή τους των «Ταξιαρχών». Η «Σύναξη των Αρχιστράτηγων Μιχαήλ και Γαβριήλ» ή «Σύναξη των παμμεγίστων Ταξιαρχών» ή «Σύναξη των Ασωμάτων» εορτάζεται από την εκκλησία της 8 Νοεμβρίου****. Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ εορτάζεται και στις 26 Μαρτίου

*Αρχιστράτηγος < Αϊστράτγους < ΑΪστράτ’ς < Στράτ’ς < Στράτης

** δηλαδή γραμματέα («χαρτοφύλακα») της δουκικής τάξεως

*** διάλεξη πού δόθηκε στην «Ένωση Λεσβίων Θεσσαλονίκης» στις 17 Νοεμβρίου 1991 

**** Κατά τον άγιο Δημήριο του Ρωστώφ, η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει τοποθετήσει τη «σύναξη» των Αγίων Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και όλων των «επουράνιων δυνάμεων» στις 8 Νοεμβρίου, γιατί κατά το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο, πρώτος μήνας του χρόνου ήταν ο Μάρτιος και ο Νοέμβριος ήταν ένατος. Επειδή οι άγγελοι διακρίνονται σε εννέα «τάγματα», η γιορτή τους τοποθετήθηκε τον ένατο μήνα.