Η λατρεία της Θεάς Θέμιδας
Στο λόφο, βόρεια της Χώρας, που έχει το όνομα «Θέμη», λατρευόταν η θεά Θέμις[1]. Σε συμβολικό επίπεδο η Θέμιδα αντιπροσωπεύει τον νόμο, την απαρασάλευτη τάξη και το θείο δίκαιο (δικαιοσύνη).
Ο λόφος αυτός ήταν κατοικημένος από τα πανάρχαια χρόνια, περιβαλλόμενος από τείχη και λατρευτικούς χώρους. Ωστόσο η ύπαρξη της λατρείας της Θέμιδας δε φαίνεται να είναι ισχυρή.
Στο λόφο υπάρχουν δύο χριστιανικοί Ναοί, ο ένας του Χριστού, που ανήκει στην οικογένεια Λαουδέρη, και ο άλλος του Αγ. Γεωργίου (δύο μύλοι), που ανήκει στην οικογένεια Γιαλούρη)[2].
Ο ναός του Αγ. Γεωργίου χτίστηκε εκεί που ήταν ανιδρυμένο το Ιερό της Θέμιδας, την οποία είχαν προστάτιδα τα Σκύρια γένη[3].
Αντίθετα, η προφορική παράδοση[4] αναφέρει ότι στην αρχαιότητα υπήρχε στο νησί Μέγα Δικαστήριο, το οποίο συνδέεται με τη θεά και την απονομή της δικαιοσύνης. Η παράδοση τοποθετεί το δικαστήριο στο Παρασπίσι[5] κοντά στο σημερινό Ναό των Ταξιαρχών.
Η ορθότερη ονομασία της τοποθεσίας Παρασπίσι θα έπρεπε να είναι το Περασπίσι, δηλαδή υπερασπίζομαι>περασπίζομαι>περασπίσι.
Η φράση «περασπίσι» λέγεται στη Σκύρο, όταν κάποιος καλείται να υπερασπίσει κάποιον άλλο (ο Α πήγε να «περασπίσει» τον Β).
Λίγα μέτρα βορειότερα του Ναού των Ταξιαρχών μπορούμε να διακρίνουμε θεμέλια (γωνία) μεγάλου οικοδομήματος, όπου πιθανά στο σημείο αυτό υπήρχε το Δικαστήριο.
Η ύπαρξή του ανάγεται στους Βυζαντινούς χρόνους, χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί η περίπτωση των αρχαίων χρόνων με την ύπαρξη Ιερού της Θέμιδας.
Μέσα στο Ναό των Ταξιαρχών υπάρχουν ευρήματα (κίονες, πλάκες), που αποδεικνύουν την ύπαρξη αρχαίου Ιερού. Εδώ στο Περασπίσι υπήρχαν δικαστήρια, όπου γινόταν δίκες προσωρινών μέτρων (ασφαλιστικά μέτρα) και καλούνταν οι ιδιοκτήτες και οι μάρτυρες να υπερασπιστούν τα δικαιώματα κυριότητας, νομής και κατοχής[6].
Ο Otto Gruppe[7] διατυπώνει διαφορετική θεωρία, σχετικά με τη λατρεία της θεάς Θέμιδας. Στο έργο του «Ελληνική Μυθολογία και Θρησκευτική Ιστορία», στο οποίο χρησιμοποίησε σωζόμενα κείμενα, για να ερευνήσει την ιστορική εξέλιξη της ελληνικής μυθολογίας και θρησκείας, προσπαθώντας να ξαναβρεί το δρόμο που ακολούθησε ο Θησέας για να φτάσει στη Σκύρο λέει πως έφτασε από την ανατολική ακτή της Βοιωτίας.
Επίσης, αναφέρει πως, ο μύθος του Θησέα πρέπει να είχε ορισμένες σχέσεις με το μύθο της Θέμιδας. Η Θέμιδα λατρευόταν σ’ ένα μέρος της ανατολικής Βοιωτίας[8], που ονομαζόταν πιθανά Θεμισκύρα, δηλαδή λευκός βράχος της Θέμιδας ή απλώς Σκύρος και βρισκόταν κοντά στην Αυλίδα.
Η Σκύρος, από την ονομασία της θα είχε ένα ναό της Θέμιδας, θυγατρικό του ιερού της Βοιωτίας. Εξάλλου, λέει, η Σκύρος αποικήθηκε από τον Ενυέα, γιό του Διονύσου και της Αριάδνης, και αυτή η λεπτομέρεια μας αποκαλύπτει το δρόμο που ακολούθησε ο μύθος για να φτάσει κοντά στην Αυλίδα και από κει να περάσει στη Σκύρο.
Σ’ ένα από τα ιερά που ίδρυσαν οι Κρήτες στη Βοιωτία έγινε η αφήγηση του μύθου της Αριάδνης και του Θησέα ταυτόχρονα. Οι δύο μύθοι εισχώρησαν στη λατρεία της Θέμιδας και πέρασαν μαζί της στη Σκύρο[9].
Η θεωρία αυτή είναι πολύπλοκη. Βασίζεται σε υποθέσεις, που δε μπορούν να επαληθευτούν. Πρώτον γιατί στη Βοιωτία δεν υπάρχει πόλη Θεμισκύρα και δεύτερον γιατί η λέξη Θεμισκύρα (λευκός βράχος) δε μπορεί να ταυτιστεί με τη Σκύρο.
Επιπλέον, δύσκολα μπορούμε να αποδείξουμε, πως προήλθαν οι αναμίξεις της λατρείας του Διονύσου με τη λατρεία της Θέμιδας και ο μύθος του Θησέα με τη λατρεία του Διονύσου.
(Από το βιβλίο του Γεωργίου Αχ. Κρίκα
«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)
[1] Η Θέμις ανήκε στους Τιτάνες, τα τέκνα της Γαίας και του Ουρανού. Αποτελούσε την ανθρωπόμορφη προσωποποίηση της φυσικής και της ηθικής τάξης, καθώς και της εθιμοτυπίας. Απεικονίζεται με δεμένα μάτια να κρατάει ζυγαριά και σπαθί, για να μπορεί να απονέμει δικαιοσύνη ακριβοδίκαια.
[2]Αχιλλέας, Πύρρος, Νεοπτόλεμος και Σκύρος, «Συμβούλιο για τον Αχιλλέα» http://www.councilofachilles.org
[4] Η προφορική παράδοση περιλαμβάνει πληροφορίες, αναμνήσεις και γνώσεις τις οποίες κατέχει μια ομάδα ανθρώπων και τις μεταδίδει σε επόμενες γενιές..
[5] Παρασπίσι: Πιθανά από το υπερασπίζομαι>περασπίζομαι>περασπίσι
[6] «Τοπωνυμικό της Σκύρου». Ναπολέων Εμμανουήλ Ξανθούλης. Αθήνα 1984
[7] Ο Otto Gruppe (18 Ιουλίου 1851, Βερολίνο – 27 Νοεμβρίου 1921, Βερολίνο) ήταν Γερμανός μυθογράφος, που θυμόμαστε για την ελληνική μυθολογία και ιστορία της θρησκείας του (1906), όπου χρησιμοποίησε σωζόμενα κείμενα για να ερευνήσει την ιστορική εξέλιξη της ελληνικής μυθολογίας και θρησκείας. Ήταν επίσης συγγραφέας της Ιστορίας της Κλασικής Μυθολογίας και της Ιστορίας της Θρησκείας στη Μεσαιωνική Δυτική Ευρώπη και τη Σύγχρονη Εποχή .Ο Otto Gruppe ήταν γιος του φιλόσοφου, λόγιου-ποιητή και φιλολόγου Otto Friedrich Gruppe (1804–1876).
[8] Ιερά της Θέμιδος υπήρχαν στη Θεσσαλία, Αττική, τη Βοιωτία και την Ολυμπία.
[9] «Ιστορία της Σκύρου. Από των αρχαιοτάτων χρόνων». Παπαγεωργίου Δημήτριος. Πάτρα 1909.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου