Ιστορική ακρίβεια και χρονική πιθανότητα της ιδρύσεως των εκκλησιών

 Η  ακριβής χρονολογία και η έλλειψη ιστορικών πηγών

 

 

Δυστυχώς δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν με ιστορική ακρίβεια τη χρονολογία και όχι με χρονική πιθανότητα της ιδρύσεως των εκκλησιών. Η ανεύρεση τέτοιων στοιχείων είναι σχεδόν αδύνατη. Τα λιγοστά ιστορικά στοιχεία, που έχουμε, προέρχονται από υπέρθυρες πλάκες, συμβόλαια δωρεών παραχώρησης εκτάσεων γής ή τους Κώδικες (Θέσεις) των εκκλησιών.

Τα προβλήματα, που προκύπτουν κατά τη μελέτη των εκκλησιών της Σκύρου, σχετίζονται κυρίως με τη χρονολόγηση. Είναι ένα συνηθισμένο μεγάλο πρόβλημα σε πολλές περιοχές. Πολλές από τις εκκλησίες ιδιαίτερα στη Χώρα όσο και στην ύπαιθρο, θεωρούνται θεμελιωμένες στους Οθωμανικούς χρόνους. Υπάρχουν ελάχιστες,  που η ύπαρξή τους εντοπίζεται στους μεσαιωνικούς[1] χρόνους, όπως ήταν τότε ή μετά από  ανακατασκευή και ανακαίνιση.

Αυτή την εικόνα συμπληρώνει η σχεδόν παντελής απουσία σχετικών γραπτών αναφορών που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο προσπάθειες ακριβούς χρονολογικής οριοθέτησης τόσο της εγκατάλειψης του αρχαίου ναού όσο και της εγκατάστασης της χριστιανικής λατρείας σε αυτόν. 

 

Σε αρκετές περιπτώσεις έχουμε αρκετά επισφαλείς και ανακριβείς χρονολογήσεις με σχετικότητα τουλάχιστον ενός ή δύο αιώνων. Σε κάθε περίπτωση οι ανακατατάξεις συντελέστηκαν από τον 2^ο μέχρι τον 5^ο αι. μ.Χ.

Σε πολλές η  ακριβής χρονολογία είναι αδύνατο να καθοριστεί με ακρίβεια. Χωρίς τη συμβολή ιστορικής πηγής είναι αδύνατος ο εντοπισμός της χρονολογίας.

Οι κώδικες των εκκλησιών, δηλαδή τα ιδρυτικά τους βιβλία, είναι μια πηγή που βοηθάει. Όμως ελάχιστοι κώδικες υπάρχουν. Κάποιοι έχουν καταστραφεί, για την εξάλειψη κάθε στοιχείου που αφορούσε κύρια την περιουσιακή κατάσταση της εκκλησίας ή του μοναστηριού. Είναι πιθανόν να βρίσκονται και σε ιδιωτικές συλλογές. Τα Αρχεία Εγγράφων Σκύρου (Α.Ε.Σ.) αποτελούν επίσης μία σοβαρή ιστορική πηγή. 

 

Με την εγγραφή στο Α.Ε.Σ., περιπτώσεων αγοραπωλησιών κτημάτων, για τις περισσότερες εκκλησίες εντοπίζεται ο χρόνος ύπαρξής τους.

Στην περίπτωση αυτή μπορεί να αναφέρεται η ύπαρξη μιας εκκλησίας (έτος πρώτης αναφοράς), χωρίς να σημαίνει ότι είναι το έτος ανέγερσης.

Δεν είναι πολλές οι περιπτώσεις Ναών, για τους οποίους υπάρχουν συγκεκριμένα ιστορικά στοιχεία, που να αναφέρονται στο χρόνο οικοδόμησής ενός ναού. Σε πολλές περιπτώσεις αναφέρεται το «έτος πρώτης αναφοράς» στα Α.Ε.Σ. (Αρχεία Εγγράφων Σκύρου), που σημαίνει ότι το έτος  οικοδόμησης του Ναού είναι πριν, λίγο ή αρκετά, το χρόνο αυτό.

 

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα

«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)

---

[1]  Μεσαίωνας (476 - 1492 μ.Χ.) ονομάζεται η χρονική περίοδος της Ευρωπαϊκής ιστορίας, από τον 5ο μέχρι το 15ο αιώνα μ.Χ.. Ξεκίνησε με την κατάλυση του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους (476 μ.Χ.) ή κατ' άλλους με το θάνατο του Ιουστινιανού Α΄ (565 μ.Χ.), του αυτοκράτορα υπό τον οποίο αναβίωσε η παλαιά ισχύς και έκταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τελείωσε συμβατικά το 1492 μ.Χ., με την ανακάλυψη της Αμερικής..