Ο Κώδικας του Αγίου Γεωργίου Σκύρου

       Σημαντική πηγή ιστορικών πληροφοριών

Ο Κώδικας του Αγίου Γεωργίου αποτελεί σημαντική πηγή ιστορικών πληροφοριών. Στη σελίδα 104 (1706) γράφει: «Ευρισκόμεναις υποκείμενες δύο εκκλησίαις εις το μοναστήρι του αγίου γεωργίου, η παναγιά η σπηλιώτισα και η παναγιά η δχούνια….Οθεν δια το ασκανδάλιστον εβεβαιώσαμεν το παρόν δια τους μεταγενέστερους απρίλιος 1706...».

Με την πράξη αυτή διαπιστώνουμε ιστορικά ότι οι Ναοί της Παναγίας Σπηλιώτισσας και της Παναγίας στη Δχούνια ήταν ιδιοκτησία του Μοναστηριού μέχρι το 1706 και ότι στη συνέχεια διοικούνται από αδελφάτα.

Ιστορικό και ιδιαίτερο γεγονός για τη Σκύρο αποτέλεσε η επίσκεψη του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως το 1764. Ο Κώδικας στη σελίδα 158 γράφει: «1764 Ιουλίου 20 ήλθεν ο κύρ-Ιωαννίκιος πρώην Καρατζάς[1] χάριν προσκυνήσεως εις τον μεγαλομάρτυρα Γεώργιον»

Βρίσκουμε επίσης πολύτιμες πληροφορίες για Σκυριανά ονόματα, για τοπωνύμια και ονομασίες εκκλησιών της Σκύρου. Τοπωνύμια της εποχής εκείνης διασώζονται και σήμερα όπως, Στρογγύλι, Καλόμαστος, Ατζηπάς, Απιά, Μαλά κτλ. Επίσης μαθαίνουμε πως πολλές εκκλησίες της Σκύρου είχαν μεγάλες περιουσίες.

Στο 9^ο και 10^ο φύλλα του Κώδικα[2] (κτηματολόγιο) αναφέρεται η πληροφορία του 13^ου ή 14^ου αι. ότι «Εις τα πηγαδάκια η κατίνα η λεγόμενη της άννης Ιωάννου της μαρκεζίνας[3]» ή «Έτερον εκεί πλησίον το κρατί  νικόλας μιχαήλ της μαρκεζίνας». 

Με την αναγραφή αυτή του Κώδικα μπορούμε να εξάγουμε δύο συμπεράσματα. Είτε πρόκειται για απογόνους της Μαρκεζίνας, κόρης του Ιερεμία Γκίζι, είτε να διατηρήθηκε στη Σκύρο το βαπτιστικό όνομα Μαρκεζίνα και να πρόκειται για κάποιες Σκυριανές μεταγενέστερης εποχής.

Με την ίδια αναγραφή διαπιστώνουμε και την εξής ιδιαιτερότητα στη Σκύρο. Υπήρχε η παράδοση τα παιδιά να παίρνουν το όνομα της μητέρας και όχι του πατέρα, όταν το μητρικό όνομα ήταν πιο χαρακτηριστικό ή η μητέρα προέρχονταν από γνωστή ή αρχοντική καταγωγή ή αν ο πατέρας πέθαινε πρόωρα.

Την ίδια αναγραφή  στο 64^ο φύλλο του Κώδικα έχομε και το έτος 1641, «Δίνω και η Άννα του Λεωνή και με το θέλημα του ανδρός μου του Ιωάννη Πεντεκάλη».

Η Νίκη Πέρδικα μας πληροφορεί ότι μέχρι τις μέρες της (1940) οι γυναίκες δεν άφηναν με το γάμο τους το πατρωνυμικό για να λάβουν το όνομα του συζύγου, αλλά εξακολουθούσαν και ύστερα από το γάμο τους να έχουν το όνομα του πατέρα τους[4].  

 

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα

«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)

---

[1]  Κατά κόσμο I. Γ’, Καρατζάς (1700;– Χάλκη 1793). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.  Εξελέγη Πατριάρχης στις 26 Μαρτίου 1761. Η εκλογή του ήταν αντικείμενο έντονης διαφωνίας και διχασμού των Φαναριωτών. Φαίνεται ότι δεν ήταν πρόσωπο κοινής αποδοχής λόγω διοικητικών και οικονομικών ατασθαλιών που του αποδίδονταν, ενώ και η οθωμανική εξουσία τον θεωρούσε αναξιόπιστο και αφερέγγυο. Ως Πατριάρχης αντιμετώπισε με ψυχρότητα τον Ευγένιο Βούλγαρη.

[2] Προηγείται του Κώδικα του έτους 1494

[3] Κόρη του Ιερεμία, Γκίζι, νυμφεύθηκε τον υιό του Δόγη Γιάκοπο Τιέπολο και μελλοντικό Δόγη (1268–75), Λορέντσο Τιέπολο  Ο Ιερεμίας Γκίζι (ιταλικά: Geremia Ghisi, Τζερεμία Γκίζι, πέθανε το 1243 ή το 1252) ήταν Ενετός ευγενής μέλος της Οικογένειας Γκίζι. Το 1207, μετά την Δ΄ Σταυροφορία, ο Ιερεμίας κατέλαβε τα Ελληνικά νησιά της Σκιάθου, της Σκοπέλου και της Σκύρου και κατέστη Άρχοντάς τους.

[4] Νίκη Λ. Πέρδικα: «Σκύρος: Εντυπώσεις και περιγραφαί – Ιστορικά και λαογραφικά σημειώματα – ήθη και έθιμα – μνημεία του λόγου του λαού». Αθήναι, Τύποις Πυρσός (τ. 1), 1940. Σελ. 72