Αφιερώματα των πιστών στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου

Ιεροσυλίες ηγουμένων και καλογέρων:

«……πράξεις αντιβαίνουν εις τον Ιερόν σκοπόν, δια τον οποίον έγειναν τα αφιερώματα των Μοναστηρίων εν γένει, και υποκρύπτουσιν ιδιοτελείας αθεμίτους….».

 

Οι πιστοί Σκυριανοί δωρίζουν στο Μοναστήρι σπίτια, χωράφια, κατούνες, αμπέλια, ακόμη και μελίσσια. Είναι δωρητές προς τον Άγιο απ’ όλη την Ελλάδα. Είναι αμέτρητα τα αφιερώματα των πιστών, σε αρκετές περιπτώσεις μεγάλης αξίας, στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου.

Πολλές φορές αποτελούν πειρασμό για τους ηγούμενους και τους καλογέρους, που δε διστάζουν να εκποιήσουν προς όφελός τους περιουσιακά στοιχεία. Το φαινόμενο των ιερόσυλων καλογέρων φαίνεται πως είχε λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Μετά από 100 και παραπάνω χρόνια, όταν ο Ιωάννης Καποδίστριας επιθυμούσε να βάλει τα θεμέλια για τη σύσταση ενός σύγχρονου Ελληνικού Κράτους, η Ελληνική Πολιτεία θα προσπαθήσει να βάλει τέλος στο θλιβερό αυτό φαινόμενο.

Αποστέλλει εγκύκλιο[1] του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια προς «τους κατά την Επικράτειαν Εκτάκτους Επιτρόπους και Προσωρινούς Διοικητάς».

Στην εγκύκλιο επισημαίνεται ότι: «Πολλαχόθεν πληροφορούμεθα, ότι διάφοροι Ηγούμενοι Μοναστηρίων, άλλα μεν υποστατικά τούτων απηλλοτρίωσαν , και εκποιήσαντες, άλλα δε ενοικίασαν δια πολλά έτη εις διαφόρους. Τοιαύται πράξεις αντιβαίνουν εις τον Ιερόν σκοπόν, δια τον οποίον έγειναν τα αφιερώματα των Μοναστηρίων εν γένει, και υποκρύπτουσιν ιδιοτελείας αθεμίτους….».

Στον Κώδικα του Μοναστηριού (φύλλο 19) διαβάζουμε: « Έδωκεν ο τάδε χωράφια κομμάτια δύο, να τα τραφώσουν και ποιήσουν αυτά κλείσμα[2] και έχουν τριτάρικα[3]».

Στη σελίδα 125 γράφει ο Κώδικας: « ο παναγιώτης από τα γρεβενά γρόσια 5, «ο Ιωάννης από τα Γενιτζά γρόσια 10», «έγραψεν ο γεώργης από του Τρικάλου την επαρχίαν το όνομά του εις την πρόθεσιν γρόσια 5», «Ελθών προς ημάς ο κωνσταντής του στρατή από χωρίον πλωμάρι και αφιέρωσεν εις τον άγιον».

Στη σελίδα 111 του Κώδικα (το έτος 172) αναφέρεται: «ο μανώλης του παρασκευά μετά της συμβίας του αυτού μαρίας του κορέου και εκοινοβίασε εν τη ημετέρα μονή και αφιέρωσαν πάντα τα εαυτών κτήματα κοινητάτε και ακοίνητα άπερ ησίν υποκάτωθι γεγραμμένα. πρότον εκ της γυναικός μαρίας».

Το ζευγάρι των Σκυριανών, όπως αναγράφεται στον Κώδικα,  δώρισε 3 σπίτια, 31 χωράφια, 2 αμπέλια, 1 κατούνα και 26 μελίσσια. Αυτή η δωρεά αμέσως μετά ακυρώθηκε.

Από αυτή την εγγραφή του Κώδικα, σχετικά με τη μεγάλη δωρεά, εξάγονται τα εξής συμπεράσματα.

1.       Κάποιοι Σκυριανοί αποφάσιζαν να μονάσουν στο Μοναστήρι αφιερώνοντας ταυτόχρονα όλη την περιουσία τους.

2.       Το δωρητήριο συντάσσεται μεταξύ των δωρητών και του Οικονόμου της Μονής μοναχού Ματθαίου, αλλά στο τέλος με άλλη γραφή και χρώματος μελάνι γράφονται τα εξής: «τα άνωθεν πράγματα τα έγραψεν ο γαίρω μαλαχίας»

3.       Πιθανά οι δωρητές αργότερα συνειδητοποίησαν το μέγεθος της δωρεάς και το μετάνιωσαν.

4.       Οι καλόγεροι σκόπιμα έγραψαν όλη την περιουσία των δωρητών για να την καρπωθούν μελλοντικά.

Ευτυχώς υπάρχουν κάποιοι, που γνωρίζουν τις ιεροσυλίες ηγουμένων και καλογέρων, οι οποίοι οικειοποιούνταν και πωλούσαν τις δωρεές προς όφελός τους. Είναι χαρακτηριστική η δωρεά και οι όροι που θέτει ο δωρητής «η παπαδιά του παπαδημήτρη», όπως αυτή αναγράφεται στη σελίδα 106 του Κώδικα του έτους 1706. «αφιερώνω και εγώ η παπαδιά του παπαδημήτρη το οσπήτι ης τον προβακά του αγίου γεωργίου και όποιος οικονόμος βουληθεί να το πουλήσι νάχη τον άγιον γεώργην αντήδικον….δίνω ακόμη εγώ η παπαδιά του παπαδημήτρη και το χοράφηό μου εις σηλήμνα πλησίον του Θεοδωρή, ακόμη και το χωράφη εις τον κάμπο μπλησίον αγίου γεωργίου και αν βουληθεί κανένας οικονόμος το άνωθε σπίτι να το πουλήσι νάχουνε τα πεδία να το πέρνουναι 1706». Η παπαδιά γνώριζε πολύ καλά, «εκ των έσω» τους ιερόσυλους καλογέρους που με αθέμιτη ιδιοτέλεια πωλούσαν τα ακίνητα, που αφιέρωναν οι πιστοί στο μοναστήρι.

Με απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου η Μονή υπάγεται επίσημα στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους και μέχρι σήμερα αποτελεί μετόχι της, μαζί με την τεράστια περιουσία, που έφτανε το 1/5 της έκτασης του Νησιού. Το καθεστώς των κτημάτων έχει αναγνωρισθεί επισήμως. Υπήρξε σημείο τριβής λόγω ασάφειας ή για άλλους λόγους με τους Σκυριανούς. Η πράξη αυτή πιστοποιείται με Πατριαρχικό σιγιλλιώδες γράμμα[4] του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως σε αμφισβητούμενη χρονολογία.

 

---

[1] Εγκύκλιος Κυβερνήτη Αίγινα 15 Μαΐου 1829

[2]Κλειστό, περιφραγμένο

[3] όταν κάποιος έδινε τα χωράφια του για σπάρσιμο για ορισμένο χρόνο που μπορούσε να ανανεωθεί. Τα μίσθωναν με διάφορους τρόπους, όπως μισακά (μισό ο νοικοκύρης, μισό ο σέμπρος) τριτακά (2 μέρη ο νοικοκύρης, 1 ο σέμπρος) ή και αναπεντάρικα (3 μέρη ο μισθωτής και 2 ο νοικοκύρης).Πηγή:  Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος . https://lexikolefkadas.gr/tritarika

[4] «Η Ιστορία της εκκλησίας της Σκύρου», Βασίλειος Ατέσης 1961

 

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα

«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)