Μοναστηριακή περιουσία και το αίτημα αναδιανομής της γης στη Σκύρο[1]
Το πρόβλημα της μοναστηριακής περιουσίας, που προέκυψε μεταξύ της Μονής και του Δήμου Σκύρου, ουσιαστικά ξεκινάει το 1937 από τον τότε Πρόεδρο της κοινότητας Σκύρου Μιχάλη Στεφανίδη. Από παλαιότερους χρόνους υπήρχαν έριδες και συγκρούσεις, είτε της Μονής με την Επισκοπή, είτε της Μονής με τους κατοίκους.
Με τη σύσταση του Δήμου Σκύρου οι αντιπαραθέσεις μεταφέρθηκαν αποκλειστικά σε επίπεδο Μονής και Δήμου. Το αίτιο υπήρξε η μεγάλη κτηματική περιουσία της Μονής του Αγίου Γεωργίου στη Σκύρο. Οι κατά διαστήματα αφορμές δίνονταν από τους ίδιους τους ηγουμένους-οικονόμους της Μονής. Υπήρξαν φορές που διαχειρίζονταν την περιουσία με τρόπο ανάρμοστο, σαν να επρόκειτο για ιδιωτική τους υπόθεση και συχνά εκμεταλλεύονταν την περιουσία, για προσωπικό πλουτισμό. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να στερείται η Λαύρα σημαντικά έσοδα, αλλά και να εκδηλώνεται αντιμοναστικό πνεύμα από τον τοπικό πληθυσμό. Οι συμπεριφορές αυτές μερικών ηγουμένων-οικονόμων προκαλούσαν δίκαιες αντιδράσεις.
Κατά τη γνώμη του Βασιλείου Ατέση για την ουσία της δημιουργίας του μοναστηριακού ζητήματος υπήρξαν δύο λόγοι:
α) η συμπεριφορά μερικών μοναχών, που τους θεωρεί «επιλήσμονες της μοναχικής αυτών ιδιότητος», και β) ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος.
Επίσης μας λέει ότι το όλο ζήτημα πρέπει να αντιμετωπισθεί κάτω από τη σκοπιά των οικονομικών δεδομένων.
Το «μοναστηριακό πρόβλημα» εντοπίζεται, στην προκειμένη περίπτωση, με την προσπάθεια του Δήμου Σκύρου να πείσει τη διοίκηση της Λαύρας να παραχωρήσει τη διαχείριση της περιουσίας της Μονής σε τοπικούς φορείς και κυρίως στον ίδιο τον Δήμο, έναντι συμφωνημένου ενοικίου. Η Λαύρα, δηλαδή, θα μπορούσε να τοποθετεί ένα μοναχό στο νησί, που θα είναι αποκλειστικώς ηγούμενος της Μονής, με μόνο λειτουργικά καθήκοντα, αλλά όχι τα οικονομικά.
Το βασικότερο επιχείρημα θεμελιώνεται στη λογική κατά τα άλλα σκέψη, που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η περιουσία της Μονής διαμορφώθηκε στους αιώνες παρουσίας της στο Νησί, από δωρεές των κατοίκων.
Επομένως η περιουσία αυτή πρέπει να επιστραφεί και να διανεμηθεί στους κατοίκους. Η σκέψη αυτή εκφράστηκε για πρώτη φορά από τον ηγούμενο-οικονόμο Νεόφυτο (Σκουλουδάκη), αμέσως μετά την Επανάσταση. Η κύρια αφορμή για την διατύπωση αυτού του «κοινωνικού αιτήματος» δόθηκε από τη συνήθεια των ηγουμένων-οικονόμων να δημιουργούν προσωπικές περιουσίες από τα έσοδα της Μονής.
Επίσης η Λαύρα εξασφάλιζε μεν ένα σταθερό εισόδημα από το μετόχιό της, αλλά αυτό ήταν κατά πολύ λιγότερο από τα πραγματικά έσοδα των ηγουμένων-οικονόμων, οι οποίοι σχημάτιζαν μεγάλες προσωπικές περιουσίες, από τη διαφορά των πραγματικών εσόδων και του ενοικίου που πλήρωναν στη Λαύρα.
Στην περίπτωση που δεχθούμε την άποψη του Ατέση για «ελήσμονες μοναχούς» αυτό δεν πρέπει να μας οδηγήσει στο συμπέρασμα να μη καταβάλλεται το ενοίκιο στη Λαύρα, αλλά ως προσπάθεια εκμετάλλευσης των κατοίκων με τη σύναψη συμφωνιών με τέτοιο τρόπο, ώστε να προκύπτει ουσιαστική διαφορά σε βάρος των πραγματικών εσόδων της Μονής και των εσόδων του ηγούμενου-οικονόμου από τους κατοίκους. Το φαινόμενο πήρε διαστάσεις από τις δυσκολίες και τα δεινά που επέφερε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Παράλληλα αναπτύχθηκαν οι ιδέες του αντικληρικαλισμού [2] και αντιμοναχισμού.
[1] Πηγή: αρχιμ. Καλλίστρατος-Οικονόμου, Κωνσταντίνος «Ι. Μ. Αγίου Γεωργίου Σκύρου - μετόχι της Μεγίστης Λαύρας» (13ος-19ος αι.) (Αθήνα 2002).
[2] Ο αντικληρικαλισμός είναι η αντίθεση στη θρησκευτική εξουσία , συνήθως σε κοινωνικά ή πολιτικά ζητήματα. Ο αντικληρικαλισμός σχετίζεται με την ανεξιθρησκεία , που επιδιώκει να διαχωρίσει την εκκλησία από τη δημόσια και πολιτική ζωή .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου