Το εκπαιδευτικό ζήτημα της Σκύρου

        Η δημιουργία του πρώτου Σχολείου[1]

Το 1825 ο ηγούμενος Νεόφυτος Σκολουδάκης ζητεί την έγκριση της διοικήσεως, για να προσφέρει χίλια γρόσια στην τοπική παιδεία, προσφορά που μέχρι τότε γινόταν πρός τη διοίκηση: «εκ του υστερήματος προσφέρει κατ’ έτος εις την διοίκησιν γρόσια χίλια, τα όποια αν εγκρίνει ας διατάξη να εξοδεύονται είς ένα διδάσκαλον προς φωτισμόν των κατοίκων της Σκύρου, δε όλου υστερημένων, σχολής».

Ο Νεόφυτος ήδη έκανε δωρεές προς το Ορφανοτροφείο της Αίγινας, προσδοκώντας προσωπικά οφέλη γνωρίζοντας το ενδιαφέρον του Καποδίστρια για τα εκπαιδευτικά πράγματα και την ίδρυση σχολείων.

Το Υπουργείο της Θρησκείας θέτει ερώτημα στο  Εκτελεστικό (3 Νοεμβρίου 1825) σχετικά με την πρόταση του Νεοφύτου, αφού έγκρισή της θα σήμαινε τον περιορισμό κατά χίλια γρόσια των κυβερνητικών εσόδων. Το Εκτελεστικό στην απάντησή του πρός το Υπουργείο της Θρησκείας (10 Νοεμβρίου 1825) εγκρίνει την πρόταση του Νεοφύτου, ενώ σε διαταγή του προς τους δημογέροντες της Σκύρου, ανακοινώνει την απόφασή του για ίδρυση σχολείου με έξοδα της Μονής.

Παράλληλα τους διατάσσει «να σέβονται και να μην παρενοχλούν τη Μονή, την περιουσία της και τον ηγούμενό της».

Επρόκειτο για αλληλοδιδακτικό[1] σχολείο, αλλά δεν είναι γνωστό ούτε το πρόγραμμά του ούτε το περιεχόμενο της διδασκαλίας, το όποιο πρέπει να περιελάβανε εκμάθηση γραφής, ανάγνωσης και στοιχεία αριθμητικής. Διευθυντής του σχολείου ορίζεται ο Ευστράτιος Γκίκας από τη Σκόπελο, ο οποίος ήταν σχολάρχης από το 1825 έως το 1830.

Η συμπεριφορά του Νεοφύτου και η δυσχερής κατάσταση της Μονής φαίνεται ότι υποχρέωσαν τον Ευστράτιο Γκίκα να απομακρυνθεί από τα διδασκαλικά του καθήκοντα. Δύο αναφορές του διοικητή Βορείων Σποράδων Δ. Κριεζή προς τον Καποδίστρια (11 Δεκεμβρίου 1829) και προς τη Γραμματεία (3 Φεβρουάριου 1830) εκθέτουν το κενό που είχε δημιουργηθεί από την απομάκρυνση του δασκάλου, εφ’ όσον οι 58 μαθητές του σχολείου είχαν μείνει χωρίς δάσκαλο. 

Ο ίδιος διοικητής με δύο νέες αναφορές δηλώνει την ύπαρξη και λειτουργία αλληλοδιδακτικού σχολείου (27 Αυγούστου 1830) και υπογραμμίζει την απροθυμία των Σκυριανών να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο (7 Νοεμβρίου 1830). Τους χαρακτηρίζει «απρόθυμους για την παιδεία και αφιλοκαλλίες[2]».

Αυτό δεν τον εμποδίζει να ζητήσει από την κεντρική διοίκηση ένα δάσκαλο, που θα συνεχίσει να πληρώνεται από τη Μονή.

Θέλοντας ο Καποδίστριας να αντιμετωπίσει την κατάσταση δίνει εντολή στον Χριστόφορο Περραιβό, διάδοχο του Κριεζή, να ενοικιάσει τα κτήματα του εγκαταλελειμμένου μοναστηριού του Αγίου Δημητρίου Σκύρου, και τα έσοδα να αξιοποιηθούν υπέρ του σχολείου. Ακόμα τον καλούσε να εξασφαλίσει έσοδα για το σχολείο από τη Μονή, σε περίπτωση που δεν θα καταβάλλονταν η συνεισφορά των 2.500 γροσιών υπέρ του  Ορφανοτροφείου.

Με νέα αναφορά του διοικητή προς τον Καποδίστρια γνωστοποιείται η αναχώρηση του ενοικιαστή των κτημάτων του Αγίου Δημητρίου, πράγμα που σημαίνει την μη εξασφάλιση εσόδων για το σχολείο και γι’ αυτό αιτείται άδεια για νέα ενοικίαση, η οποία δεν είναι γνωστό αν και κάτω από ποιες  συνθήκες πραγματοποιήθηκε.

Ταυτόχρονα προέκυψε η απομάκρυνση του δασκάλου Ευστρατίου Γκίκα. Η απομάκρυνσή του, πέραν των προβλημάτων που δημιούργησε, αποτέλεσε και ικανή δικαιολογία για την καθυστέρηση των εκπαιδευτικών πραγμάτων στο νησί, εφ’ όσον δικαίωνε όσους εξέφραζαν επιφυλάξεις ή προέβαλαν αντιρρήσεις για τη λειτουργία του σχολείου. 

 

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα

«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)

---

[1] Τα Αλληλοδιδακτικά σχολεία που πρωτοδημιουργήθηκαν στις αρχές του 19^ουαιώνα ήταν χώροι εκπαίδευσης όπου η εκπαίδευση των νέων γίνονταν αναμεταξύ τους αμοιβαία. τα πλέον προκομμένα δηλαδή τα ολιγότερο»

[2] αφιλόκαλος —ο μη φιλόκαλος, αυτός που δεν αγαπά το ωραίο

---

[1] Πηγή: αρχιμ. Καλλίστρατος- Κωνσταντίνος Οικονόμου «Ι. Μ. Αγίου Γεωργίου Σκύρου - μετόχι της Μεγίστης Λαύρας (13ος-19ος αι.) (Αθήνα 2002)».