Καταστροφές μνημείων και πολλών αρχαίων Ναών

 Εμφύλιοι πόλεμοι των Ελλήνων, χριστιανική μισαλλοδοξία, διαφθορά, καταστροφικές βαρβαρικές επιδρομές

Αρχαία ταφική στήλη με δύο ανθρώπινές φιγούρες και αφιερωματική επιγραφή στο ναό του Αγίου Γεωργίου του Διασορείτη στο Σιρίβλι

Πολλοί αρχαίοι τόποι λατρείας και τα ιερά τους καταστράφηκαν από τους εμφύλιους πολέμους των αρχαίων Ελλήνων[1].

Από τις αλλεπάλληλες επιδρομές διαφόρων λαών στον Ελλαδικό προκλήθηκαν αναμφισβήτητα πολλές καταστροφές μνημείων και μαζί πολλών αρχαίων Ναών.

Οι Γότθοι, με    επικεφαλής  τον Αλάριχο[2] το 396 μ.Χ. μεταξύ των αρχαίων ναών που κατέστρεψαν ήταν και ο Ναός της Αρτέμιδος στην Αυλίδα.

Λεηλάτησαν την Αττική. Κατέστρεψαν τον Ναό της Δήμητρας στην Ελευσίνα, βάζοντας τέλος στα τελευταία απομεινάρια των Ελευσίνιων Μυστηρίων, στην παράδοση των απόκρυφων θρησκευτικών τελετών.

Η βορειοδυτική πλευρά θεμελίων αρχαιοελληνικού οικοδομήματος που ταυτίζονται με το Ναό του Ποσειδώνος στη Θεοτόκο.

Οι κρίσιμοι και ταραγμένοι 3^ος και 4^ος  αιώνες είναι γεμάτοι εμφυλίους πολέμους, χριστιανική μισαλλοδοξία, διαφθορά, καταστροφικές βαρβαρικές επιδρομές, σφετερισμούς εξουσίας, κοντόφθαλμους και σκληρούς αυτοκράτορες όπως ο Κωνσταντίνος[3], ο Θεοδόσιος[4], ο Ονώριος[5].

Όπως είναι φυσικό έχουμε αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις. Ο ιστορικός Ζώσιμος[6], ο οποίος υπήρξε  ο τελευταίος Εθνικός Έλληνας συγγραφέας της Ύστερης Αρχαιότητας, αναφέρει ότι ο Αλάριχος δεν πείραξε την πόλη των Αθηνών γιατί φοβήθηκε το άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς[7], την οποία εξέλαβε ως την ίδια την θεότητα. Η πλευρά των Εθνικών σ’ αυτή την περίπτωση ισχυρίζεται ότι τα Ελευσίνια συλήθηκαν από τις ορδές των Χριστιανών, παρά από τα στρατεύματα του Αλάριχου.

Η επιδρομή αυτή επέφερε μεγάλα και βαριά τραύματα στην Ελλάδα και ανυπολόγιστες ζημιές στα έργα τέχνης. Δεν επρόκειτο περί κατακτήσεως αλλά περί συστηματικής λαφυραγωγίας των λεηλατημένων Εθνικών Ναών, από τους οποίους όσα δεν μπορούσαν να πάρουν μαζί τους καταστρέφονταν.

Επειδή μάλιστα δεν προλάβαιναν έκοβαν τις μύτες από τα αγάλματα και τα ακρωτηρίαζαν ώστε να τα παραμορφώσουν.

Τότε καταστράφηκε ο Ναός του Δία στην Ολυμπία, που εξακολουθούσε να λειτουργεί, μολονότι το αριστοτέχνημα του Φειδία είχε μεταφερθεί στην Κωνσταντινούπολη, στο Λαύσειον[8], όπου κάηκε επί Ζήνωνα, στη διάρκεια μεγάλης πυρκαγιάς του 475. Άλλοι πάλι βεβαιώνουν ότι ο Ναός καταστράφηκε το 408 μ.Χ. και όχι το 396 μ.Χ., οπότε καταλύθηκαν οι Ολυμπιακοί αγώνες από τον Θεοδόσιο τον μικρό. Τέτοιες αντικρουόμενες απόψεις έχουμε όλο αυτό το διάστημα των συγκρούσεων Εθνικών και Χριστιανών. Υπάρχουν ακόμα και σε επίπεδο σύγχρονων ιστορικών. Τις παρατηρούμενες καταστροφές στους περισσότερους αρχαίους Ναούς, όπως και των παλαιοχριστιανικών αργότερα, οι αρχαιολόγοι τις αποδίδουν στους σεισμούς, τις βαρβαρικές επιδρομές (4ο - 6ο αι. μ.Χ.), τις λεηλασίες, την εγκατάλειψη, τις θεομηνίες και άλλες φυσικές καταστροφές.

Οι Ρωμαίοι  μέσα σε δύο ολόκληρους αιώνες μετέτρεψαν την Ελλάδα σε μια ερειπωμένη επαρχία τους, σε μια χώρα που, κατά τον Δίωνα Χρυσόστομο[9], οι λίθοι μόνον θύμιζαν τη σεμνότητα και το μέγεθος της Ελλάδας.[10]

 

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα

«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)

---

[1] Των Αιτωλών (219 π.Χ.) με την καταστροφή του Δίου και της Δωδώνης και αργότερα (200 π.Χ.) τα αντίποινα του Φιλίππου Ε΄ των Μακεδόνων, που πυρπόλησαν και κατεδάφισαν τα ιερά. Δεν περιορίστηκαν μόνο στην Αιτωλία, αλλά προχώρησαν και στην Αττική, κατά την διάρκεια της Ιωνικής επανάστασης (498 π.Χ.), τις εμφύλιες διαμάχες στην Αθήνα (307 π.Χ.), την εισβολή των Περσών στην Ελλάδα με την καταστροφή των Δελφών και της Αθήνας, κατά τον Φωκικό πόλεμο (348 π.Χ.)

[2] Ο Αλάριχος Α΄ (περ. 370 - 410 μ.Χ. ), ήταν αρχηγός των Βησιγότθων (395-410 μ.Χ.). Κατέλαβε τη Ρώμη, σηματοδοτώντας την αρχή της πτώσης του δυτικού ρωμαϊκού κράτους.

[3] Ο Κωνσταντίνος ήταν ελληνικής καταγωγής Ρωμαίος Αυτοκράτορας που κυβέρνησε από το 306 έως το 337. Ηταν ο πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας που μεταστράφηκε στον Χριστιανισμό. Αν και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ως παγανιστής

[4] Ο Θεοδόσιος Α΄ (347 –395)  ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας από το 379 έως το 395, ως ο τελευταίος αυτοκράτορας τόσο στο ανατολικό όσο και στο δυτικό ήμισυ της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, πριν ενωθούν τα δύο αυτά ημίσεα.

[5] Ο Ονώριος (384 - 423) ήταν αυτοκράτορας της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από το 393 έως το 423. Ήταν γιος του Θεοδοσίου Α΄, καθώς και αδελφός του αυτοκράτορα της Ανατολικής Ρωμαϊκής (Βυζαντινής) αυτοκρατορίας Αρκάδιου.

[6]«Νέα Ιστορία 306-410 μ.Χ.». Είναι η μοναδική ελληνική (μη λατινική και μη εκκλησιαστική) ιστορική πηγή που διαθέτουμε για τον κρίσιμο και ταραγμένο τέταρτο αιώνα μ.Χ.

[7] Το Άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς (Πρόμαχος: αυτός που μάχεται στην πρώτη γραμμή) ήταν κολοσσιαίο έργο γλυπτικής στην Αρχαία Αθήνα. Τοποθετημένο στην Ακρόπολη μεταξύ των Προπυλαίων και του Ερεχθείου, ήταν ορατό από μεγάλη απόσταση, ακόμα και από τα πλοία που έπλεαν ανοιχτά του Σουνίου. Ο Παυσανίας αναφέρεται για το άγαλμα ως «η μεγάλη χαλκή Αθηνά» στην Ακρόπολη.

[8] Το ανάκτορο του βυζαντινού αυλικού αξιωματούχου Λαύσου (Lausus) βρισκόταν στο βόρειο τμήμα της Μέσης οδού, στα ανατολικά και κοντά στο Φόρο του Κωνσταντίνου. Ο Λαύσος είναι περισσότερο γνωστός για τη συλλογή του από αρχαία γλυπτά που περιλάμβανε μεταξύ άλλων το άγαλμα του Δία από την Ολυμπία, έργο του γλύπτη Φειδία. Το ανάκτορο και η συλλογή καταστράφηκαν από πυρκαγιά το 475.

[9] Ο Δίων ο Χρυσόστομος (40 - 120μ.χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας ρήτορας και φιλόσοφος του 1ου αιώνα. Διακρινόταν για την ευγλωττία του στην οποία όφειλε και την προσωνυμία «Χρυσόστομος». Ηταν σύγχρονος του Πλουτάρχου, Τάκιτου και Πλίνιου.

[10] Ο Παυσανίας, ο Στράβων και ο Πολύβιος μας πληροφορούν στα έργα τους για τις εκτεταμένες επιχειρήσεις καταστροφής και αρπαγής ελληνικών έργων τέχνης και τη μεταφορά τους στη Ρώμη.