Η επικράτηση του Χριστιανισμού

       Ο χριστιανισμός υπό κρατική προστασία

Οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες, κατά τα τέλη του τέταρτου αιώνα έκλεισαν τα μαντεία και τους Ναούς και απαγόρευσαν τα αποκαλούμενα παγανιστικά παίγνια σε μία σειρά διαταγμάτων, ενώ είχαν ήδη από καιρό θέσει το χριστιανισμό υπό κρατική προστασία.

Εντέλει, η δημόσια άσκηση της αστικής ελληνορωμαϊκής θρησκείας και των μεσογειακών Μυστηρίων κηρύχθηκε παράνομη από τον Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α' και τους διαδόχους του, οδηγώντας στην τελική επικράτηση του Χριστιανισμού.

Κάπου εδώ αρχίζει χρονολογικά να επικρατεί και ο Χριστιανισμός.

Στις 27 Φεβρουαρίου του 380 μ.Χ. αναγνώρισε τον Χριστιανισμό ως την επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας και στις 8 Νοεμβρίου του 392 μ.Χ. έθεσε εκτός νόμου  όλες τις αρχαίες θρησκείες. Κάθε μη χριστιανική θρησκεία στιγματίστηκε ως «παγανιστική», δηλαδή  λατρεία των «παγανών» (pagani)[1]. Καθώς η Ευρώπη εισερχόταν στον Μεσαίωνα, η Αρχαία θρησκεία επιβίωσε μόνο σε αγροτικές περιοχές.

Ο εκχριστιανισμός των Ελλαδικών πόλεων πραγματοποιείται με αργούς ρυθμούς, καθώς το ειδωλολατρικό στοιχείο παραμένει πολυάριθμο και ισχυρό επιβιώνοντας έως και τον 6° αι. μ.Χ.. Μάλιστα φαίνεται ότι σε κάποιες περιπτώσεις ο εκχριστιανισμός του ελλαδικού χώρου δεν είχε ολοκληρωτικά συντελεστεί νωρίτερα από τον 10° αι. μ.Χ..

Η λειτουργία των φιλοσοφικών σχολών, η διατήρηση και ο σεβασμός προς τα αρχαία μνημεία, η πλούσια εθνική παράδοση αλλά κυρίως η ουσιαστική απουσία ισχυρών μοναστικών κοινοτήτων την πρώιμη αυτή περίοδο οδήγησαν στη διατήρηση και επιβίωση της εθνικής θρησκείας στις περιοχές αυτές έως και τον 6° αι. μ.Χ.

Ο νεοπλατωνισμός επέζησε ως τον έκτο αιώνα, όταν ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός έκλεισε οριστικά τις σχολές Ελληνικής φιλοσοφίας ως παγανιστικές.

Από το πλήθος των ευρημάτων αποδεικνύεται με τρόπο εύκολο και απόλυτα πειστικό, χωρίς να χρειάζεται ιδιαίτερη απόδειξη ή να επικαλεστεί κανείς πρόσθετα στοιχεία, η ύπαρξη ναών και τόπων λατρείας στη Σκύρο από την Κλασική και Ρωμαϊκή εποχή μέχρι την Πρώιμη Βυζαντινή Περίοδο[2].

Η ύπαρξη των ερειπίων των Ναών του Απόλλωνα στη Φούρκα και του Ποσειδώνα στη Θεοτόκο, οι διηγήσεις περί ύπαρξης Ναού του Ποσειδώνα και της Αθηνάς στα Μαγαζιά, και τα θραύσματα κατασκευών αυτών των περιόδων αποτελούν την απόδειξη για την ύπαρξη Ναών και Ιερών λατρείας στη Σκύρο.

Ιστορικά ευρήματα αποτελούν τα θραύσματα κατασκευών της Πρώιμης Βυζαντινής Περιόδου, που υπάρχουν σε αρκετούς σημερινούς Ναούς. Οι Ναοί καταστράφηκαν από διάφορες αιτίες και στη θέση τους οικοδομήθηκαν νέοι. Κάποιοι έμειναν ερείπια, που στη διάρκεια της φθοράς του χρόνου εξαφανίστηκαν.

Οι κτήτορες του κάθε νέου Ναού, που οικοδομούσαν, φρόντισαν να τοποθετήσουν θραύσματα οικοδομικών υλικών (κίονες, μαρμάρινες πλάκες, χριστιανικά σκεύη κτλ.). των παλιών Ναών.

Από τον 4^ο έως τον 10^ο αιώνα της Μέσης Βυζαντινής Περιόδου[3], έχουμε την ύπαρξη της Επισκοπής (νωρίτερα από το 343 μ.Χ.) και τους Ναούς της Επισκοπής στο Κάστρο, της Γέννησης του Χριστού (Μονή Μαυρουνά), της Μονής της Αγίας Παρασκευής Μαυρουνά και τον Ναό των Δώδεκα Αποστόλων στον Μαυρουνά.

Η ιστορικότητα αυτών βασίζεται σε εκκλησιαστικές  πηγές. Σημαντική ιστορική πηγή αποτελεί  η συμμετοχή στην τοπική περιφερειακή Σύνοδο των Επισκόπων της Σαρδικής το 343 μ.Χ. του επισκόπου Ειρηναίου της Σκύρου.

Επίσης, τα έγγραφα των  δωρητηρίων των μοναχών συζύγων Ιωάννου και Γλυκερίας, που συντάχθηκαν στα χρόνια 979-991 και 1016 μ.Χ. αποτελούν ιστορικό τεκμήριο, όπως οι διάφοροι εκκλησιαστικοί Κώδικες που σώθηκαν.

 

 Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κάστρο (Επισκοπή). Ιδρύθηκε  το έτος 895 μ.Χ. και αποτέλεσε την έδρα της Επισκοπής Σκύρου

Μέσα στο Ναό υπήρχαν δύο ναύδρια. Το πρώτο της Γεννήσεως του Χριστού και το δεύτερο της Θεοτόκου της Γοργοεπηκόου , που  αποτελούσαν αντίστοιχα το διακονικό  και την πρόθεση  του Ιερού Βήματος.

---

[1] Παγανό> δαιμόνιο, καλικάντζαρος, αερικό

[2] Κλασική εποχή (περίπου 479 π.Χ.-323 π.Χ.)-Ελληνιστική περίοδος (323-146 π.Χ.)-Ρωμαϊκή περίοδος (146 π.Χ.-330 μ.Χ.)-Πρώιμη Βυζαντινή Περίοδος (324-610)

[3] Μέση Βυζαντινή Περίοδος (610-1204)-Ύστερη Βυζαντινή Περίοδος (1204-1453).-Οθωμανική περίοδος (1453-1821)-Νεότερη ή σύγχρονη Ελλάδα (1821-σήμερα).

 

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα

«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)