Τα γεγονότα της περιόδου 979-991 είναι πολύπλοκα

 Ο Ευστράτιος απέκτησε δικαίωμα κυριότητας, νομής και κατοχής το μοναστήρι της Σκύρου στα 979-991

 

Τα γεγονότα αυτής της περιόδου είναι πολύπλοκα με αποτέλεσμα  να οδηγήσουν στη σύνταξη των δύο δωρητηρίων:  

α) Του Δωρητηρίου της Γλυκερίας  προς τον μοναχό Ευστράτιο,  που ήταν ηγούμενος της μονής της Θεοτόκου των Βουλευτηρίων[1]  μέχρι και το έτος 1012, έπειτα δε ήταν μοναχός της Λαύρας του Αγίου Όρους.

Η Γλυκερία συντάσσει υπέρ αυτού το πρώτο δωρητήριο μεταξύ των ετών 979-991 και το επαναλαμβάνει το έτος 1016, όπου προσθέτει στα αντικείμενα της δωρεάς και τη μεγάλη χορτονομή του Βουνού της Σκύρου.

β) Το Δωρητήριο του Ευστρατίου  με το οποίο δωρίζει στα 1012 όλα τα ακίνητα της Σκύρου (που του δώρισε στα 979-991 η μοναχή Γλυκερία), στον ανεψιό του Αθανάσιο, που είναι Ηγούμενος της Μονής της Θεοτόκου των Βουλευτηρίων. Κατά τους ιερούς κανόνες, ο μοναχός από της «κούρας»[2] του δεν αποκτά πλέον περιουσία, και, αν τυχόν αποκτήσει, περιέρχεται αυτοδικαίως στη μονή της μετάνοιάς του. Στην προκειμένη περίπτωση, που ο Ευστράτιος απέκτησε δικαίωμα κυριότητας, νομής και κατοχής το μοναστήρι της Σκύρου στα 979-991, έπρεπε τούτο να περιέλθει υποχρεωτικά στη μονή της μετάνοιάς του, δηλ. στην Θεοτόκο των Βουλευτηρίων. 

 

Αυτή την υποχρεωτική τακτοποίηση δεν την κάνει τότε, αλλά αρκετά χρόνια αργότερα, στα 1012, όταν ήταν πια απλός μοναχός της μονής Μεγίστης Λαύρας, και προεστός αυτής ήταν ο Θεοδώρητος. Αργότερα ο Ευστράτιος, μετά τον θάνατο του Θεοδώρητου στα 1018, γίνεται ηγούμενος της Λαύρας.

γ) Στα 1030 πραγματοποιείται η προσάρτηση στη Μονή της Λαύρας του Αγίου Όρους  της μονής της Θεοτόκου των Βουλευτηρίων[3]. Έτσι, συγχωνεύονται και τα περιουσιακά στοιχεία μονής της Θεοτόκου των Βουλευτηρίων, μεταξύ των οποίων και τα κτήματα της Μονής του Χριστού της Σκύρου, με αυτά της Λαύρας.

Το Ιερό Μαντήλι. Τοιχογραφία στην αψίδα της εισόδου

Το πρώτο δωρητήριο που συντάχθηκε μεταξύ των ετών 979-991 από το ζεύγος των μοναχών Γλυκερίας και του συζύγου της φέρεται πως έχει χαθεί, με αποτέλεσμα να μη γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες παραχωρήσεως της περιουσίας. Το Δωρητήριο έγγραφο του έτους 1016 είναι και το μοναδικό κείμενο που έφθασε μέχρι σήμερα.

Από τον Κώδικα του έτους 1563 δημοσιεύτηκε ένα πολύ μικρό απόσπασμα στο Αρχείο 'Εγγράφων Σκύρου[4]. Ο αρχικός ναός του Χριστού του Μαυρουνά, ο οποίος χτίστηκε από τη μοναχή Γλυκερία  περίπου στα 979, ξαναχτίζεται στα 1563, μεταφερόμενος σε άλλο σημείο της ίδιας περιοχής του Μαυρουνά από τον Ιωάννη Σακούλα, που ήταν πεθερός του ιερέα Σταμάτη. 

Ο άλλος Κώδικας, ο νεότερος, συντάσσεται στις 25 Δεκεμβρίου του έτους 1800 και αναφέρεται κυρίως στην κτηματική περιουσία του ναού, προερχομένη από δωρεές ή  αφιερώματα επωνύμων Σκυριανών «για την σωτηρίαν της ψυχής των», όπως φαίνεται στα «ψηφιακά αντίγραφα δωρητηρίων»[5]. Στον κώδικα με τίτλο «Τα αφιερώματα των χριστιανών» (σελ. 68, 69, 70) αναγράφονται τα ονόματα των δωρητών και το είδος της δωρεάς (χωράφι, μάντρα, κατούνα κτλ.).

Στη Μονή Μαυρουνά, κατά τους Οθωμανικούς χρόνους λειτουργούσε γηροκομείο. Γέροι και γριές αφιέρωναν την περιουσίες τους στη Μονή και συνεμόναζαν με τη συναίνεση των ιδιοκτητών.

Σήμερα σώζεται μόνο η εκκλησία (Γεννήσεως του Χριστού) και μέρος του Ηγουμενείου. Νότια της εκκλησίας υπάρχουν κτίσματα, που πιθανολογείται ότι είναι κελιά μοναχών ή χώροι του γηροκομείου. Εκτός από ορισμένα κομμάτια τοιχογραφιών, το εσωτερικό του Ναού είναι, όλο σχεδόν, ασβεστωμένο.

 

Η θέση της Μονής του Χριστού στο Μαυρουνά στο χάρτη

 

---

[1] Ο τελευταίος ηγούμενος της Μονής αυτής, Όσιος Γερόντιος τον 14ο αιώνα πήρε τη συνοδεία του, καθώς πειρατές λεηλάτησαν, επανειλημμένα, και κατέστρεψαν τη Μονή των Βουλευτηρίων, και μετοίκησαν σε υψηλότερα και κρυφά μέρη, «σε σπηλιές και σε οπές της γης». Η Μονή των Βουλευτηρίων ερημώθηκε. Μετά από πάροδο χρόνων, όταν αποκαταστάθηκε η ειρήνη οι Πατέρες άρχισαν να συναθροίζονται και πάλι ψηλότερα, όπου τώρα υπάρχει η Σκήτη της Αγίας Άννης

[2] θρησκευτική τελετή στον Ορθόδοξο μοναχισμό, κατά την οποία κάποιος γίνεται, από δόκιμος,

μοναχός κουρεύονται τα μαλλιά του

[3] Βουλευτήρια: Περιοχή στην έρημο του Αγίου Όρους που υπάγεται στη Μονή Μεγίστης Λαύρας και στην οποία βρίσκονται ησυχαστήρια της. Υπάρχουν δέκα ησυχαστήρια και βρίσκονται στην παραλία στη Σκήτη Αγίας Άννας. Μεταξύ τους, το Ησυχαστήριο του Αγίου Ελευθερίου που αποτέλεσε μονύδριο τον 10ο αιώνα. Οι γέροντες ασχολούνται με αλιεία, κατασκευή θυμιάματος και ενσφράγιστα ενθύμια.

[4] τεύχος 3,  Αθήνα 1979

[5] από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους

 

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα

«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)