Οι ιερείς δέχονταν σημαντικές προσφορές από τους πιστούς για μνημόσυνα και αφιερώματα για ψυχική σωτηρία. Διάφορα προικοσύμφωνα και διαθήκες διάφορων εποχών φανερώνουν τον πλούτο πολλών κληρικών
Αναφέρθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο ότι η Σκύρος πιθανό να άρχισε να εκχριστιανίζεται από τον 2ο αιώνα. Στις αρχές του 4ου αιώνα άρχισε να λειτουργεί η Επισκοπή Σκύρου. Από εκείνη την περίοδο δεν έχουμε αναφορές σε ιερείς. Η πρώτη αναφορά γίνεται την περίοδο 979-99, όταν συντάχθηκαν τα δωρητήρια έγγραφα της μοναχής Γλυκερίας προς τον Ευστράτιο. Τότε υπογράφουν, μεταξύ των άλλων, το συμβόλαιο παραχωρητήριο ο Κωνσταντίνος «ελέω Θεού πρεσβύτερος» και ο Ιωάννης «ο και αρχιδιάκων». Από τότε μετά από τέσσερις αιώνες αρχίζει η καταγραφή των κληρικών που ιερούργησαν στη Σκύρο.
Στον πίνακα, στις σελίδες 757-762 καταγράφονται περίπου 350 ιερωμένοι και περίπου 70 από το 1850 μέχρι σήμερα.
Ο αριθμός αυτός πρέπει να είναι κατά πολύ λιγότερος από το πραγματικό σύνολο των κληρικών. Αν πάρουμε υπ’ όψη ότι τις δεκαετίες 1650-1660 και 1760-1770 υπηρετούσαν αντίστοιχα 25 και 20 ιερείς, καταλαβαίνουμε ότι σε 40 δεκαετίες (400 χρόνια) ο αριθμός του μπορεί μαθηματικά να άγγιζε του 700 με 800 κληρικούς. Πρόκειται για μεγάλο αριθμό αν πάρουμε υπ’ όψη ότι αυτές τις δεκαετίες ο πληθυσμός της Σκύρου ήταν αντίστοιχα περίπου 1.500 και 2.500 κάτοικοι.
Βλέπουμε πως οι ιερείς σημειώνονται στα διάφορα έγγραφα της εποχής ανάλογα με το βαθμό τους όπως συνηθέστερα, Σακελάριος, Οικονόμος, Σκευοφύλακας. Πιθανά να συναντήσουμε και τίτλους όπως, πρωτέκδικος[1], Σακελίων[2], Ταβουλάριος[3] και Πρωτονοτάριος, Πρωτοσύγκελος. Σπάνια συναντούμε άλλους βαθμούς όπως εκκλησιάρχης[4] (Σεραφείμ εκκλησιάρχης 1794 έως 1800).
Οι πλούσιες αρχοντικές οικογένειες στήριζαν το σύνολο των ιερέων της εκκλησιαστικής κοινότητας της Σκύρου. Από την τάξη των αρχόντων του Νησιού συναντούμε αρκετά ονόματα ιερέων όπως, Λινάρδος, Βαρλάμος, Μαργέτης, Βερτζίλιος, Δούκας , Καρφής, Συβίτος, Φαλούκος, Τζικούρης και άλλοι. Αυτό ήταν μία φυσιολογική εξέλιξη αφού ο κλήρος διατηρούσε μια πνευματική υπεροχή, σεβασμό, θρησκευτική και πολιτική επιρροή. Επίσης η οικονομική πλευρά ήταν υπολογίσιμη.
Οι ιερείς πέραν των τακτικών τους οικονομικών απολαβών δέχονταν πολλές προσφορές, πολλές φορές σημαντικές, από τους πιστούς για μνημόσυνα και αφιερώματα για ψυχική σωτηρία. Διάφορα προικοσύμφωνα και διαθήκες διάφορων εποχών φανερώνουν τον πλούτο πολλών κληρικών. Καταγράφουμε δύο τέτοιες περιπτώσεις από τα Αρχεία Εγγράφων Σκύρου.
Σε προικοσύμφωνο στις 1 Νοεμβρίου 1616 του ιερέα Μανώλη Χανιώτη περιλαμβάνει 4 σπίτια, 14 χωράφια και 6 αμπελοπερίβολα. Σε διαθήκη στις 24 Δεκεμβρίου 1656 του παπα-κυρ-Γιώργη Φαλούκου περιλαμβάνονται 8 σπίτια, 4 οικόπεδα, 18 χωράφια, 5 αμπέλια και 6 άλλα κτήματα[5].
Τελευταίο παράδειγμα αποτελεί το αίτημα της Δημογεροντίας Σκοπέλου προς τον προεστό της Σκύρου παπα-κυρ-Γιώργη Τζικούρη να τους δανείσει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Στις αρχές της Τουρκοκρατίας υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που ο κλήρος της Σκύρου συμμετέχει στα κοινοτικά πράγματα και στη Διοίκηση του Νησιού. Στα τελευταία 50 χρόνια μόνο τρείς ιερείς είναι γνωστοί δημογέροντες.
Από κει και μετά κανένας ιερέας δε βρίσκεται στους δημογέροντες, είτε γιατί αρχίζει ο διαχωρισμός των εκκλησιαστικών και κοινοτικών πραγμάτων, είτε γιατί υπάρχει βελτίωση της μόρφωσης των λαϊκών προεστών. Παρ’ όλα αυτά η ανάμειξη του κλήρου στα κοινά, στις λαϊκές συνελεύσεις παραμένει μεγάλη. Εκτός από την ιδιότητα του γραφέα, πολλοί ιερείς υπογράφουν σαν μάρτυρες σε διαθήκες, προικοσύμφωνα, πωλητήρια κτλ.
Πάντως, κύριο χαρακτηριστικό εκείνης της εποχής είναι ότι η μόρφωση των κληρικών αποτελούσε ένα μεγάλο κεφάλαιο της Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Σκύρου.
[1] (νομικός όρος, θρησκεία) ο πρώτος της εκκλησιαστικής αρχής των εκδίκων που φρόντιζαν για την εκτέλεση των ποινών των εκκλησιαστικών δικαστηρίων
[2] (θρησκεία) πατριαρχικός υπάλληλος υπεύθυνος για την εποπτεία των μοναστηριών και των εκκλησιών
[3] Λειτουργικά ασκεί τα καθήκοντα του διακόνου στις αρχιερατικές ιεροπραξίες και συνοδεύει τον επίσκοπο κατά τις περιοδείες του.
[4] (θρησκεία) ο ιερέας (ή ιερομόναχος) που είναι υπεύθυνος για τη γενική φροντίδα και διαχείριση ενός ναού
[5] Ξενοφών Αντωνιάδης. «Σκυριανές διαθήκες του ΙΖ’ αιώνα»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου