Η Ιερά Μονή Αγίου Δημητρίου
Θέση: Φερεκάμπος
Η μονή Αγίου Δημητρίου Φερεκάμπου ή Φερεκάμπος ήταν η δεύτερη σημαντικότερη στη Σκύρο μετά από αυτή του Αγίου Γεωργίου. Βρίσκεται 5 χλμ. περίπου νοτιοδυτικά της Χώρας της Σκύρου. Ναός με τα ίδια χαρακτηριστικά του Αγίου Δημητρίου είναι η Ζωοδόχος Πηγή ή Παναγία Ελεημονήτρια στη Χώρα της Σκύρου.
Σύμφωνα με τον Μιχαήλ Δέφνερ υπήρχε μια επιγραφή στο υπέρθυρο της εισόδου του ναού που βεβαίωνε ότι το καθολικό της μονής εικονογραφήθηκε «+Ανηστωρήθη ο ιερός πάνσεπτος ναός του αγίου ενδόξου μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του μυροβλίτου... Έτος (1691;) Νοεμβρίου Ε΄ Διά χειρός δε ζωγράφου Δαμασκηνού ιερομονάχου και Δημητρίου εξ Ιωαννίνων».
Οι αγιογράφοι ήρθαν από τη μονή Μεγίστης Λαύρας σταλμένοι από τον ηγούμενό της Τιμόθεο, ο οποίος καταγόταν από τη Σκύρο.
Οι πληροφορίες σχετικά με το χρόνο ιδρύσεως της μονής είναι περιορισμένες και δεν είναι γνωστός ο χρόνος ιδρύσεώς της. Ασφαλή ιστορική πηγή ύπαρξης της μονής αποτελεί η πατριαρχική και συνοδική επιστολή του 1659, με την οποία ο πατριάρχης Παρθένιος Δ´ , αναγνωρίζει τη μονή ως σταυροπήγιο*.
Αυτό σημαίνει ότι είναι ελεύθερη από κάθε επέμβαση, με μόνη υποχρέωση να δίνει στο πατριαρχείο 120 «άσπρα»** το χρόνο.
Στο καθεστώς αυτό της αυτονομίας συμπεριλαμβάνεται και ο Επίσκοπος Σκύρου, ο οποίος μάλιστα συνυπογράφει τη σχετική πατριαρχική και συνοδική επιστολή. Από αυτή πληροφορούμαστε την ύπαρξη της μονής και πριν το 1659, αφού αποτελούσε και παλαιότερα πατριαρχικό σταυροπήγιο.
Τι προέκυψε όμως και ο πατριάρχης Παρθένιος Δ´ (α' πατριαρχία: 1657-1662) εξέδωσε νέο σταυροπήγιο;
Κατά τη διάρκεια κάποιας πειρατικής επιδρομής χάθηκαν τα πατριαρχικά γράμματα της μονής, με αποτέλεσμα να αρχίσουν σιγά-σιγά καταπατήσεις των προνομίων του και παρενοχλήσεις των μοναχών, οι οποίοι άρχισαν να αποχωρούν από το μοναστήρι. Μπροστά στον κίνδυνο της πλήρους ερήμωσης της μονής, ο οικουμενικός πατριάρχης Παρθένιος Δ' αναγνωρίζει και πάλι τη μονή ως σταυροπήγιο.
Φαίνεται ότι η μονή παρά το ότι βρισκόταν σε σημείο μακριά από τη θάλασσα, είχε επανειλημμένα υποστεί τις συνέπειες των πειρατικών επιδρομών, οι όποιες παρουσιάζουν μεγάλη ένταση κατά τον 17ο αιώνα και οι οποίες συντελούν στην ερήμωση ολόκληρου σχεδόν του νησιού (1631) .
Η ανανέωση των προνομίων της μονής και η αναγνώρισή της πάλι ως πατριαρχικού σταυροπηγίου από τον Παρθένιο Δ', ίσως να συνέβαλαν σε κάποια άνθηση της Μονής.
Η σφραγίδα τη Ιεράς Μονής που βρέθηκε έχει χρονολογία 1662.
*(εκκλησιαστικός όρος) τοποθέτηση σταυρού στα θεμέλια μοναστηριού ως ένδειξη υπαγωγής του μοναστηριού απευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και όχι στον τοπικό επίσκοπο ή μητροπολίτη.
** Το άσπρο (δηλ. ασημένιο), από το λατινικό asper, ήταν ένα ύστερο Βυζαντινό όνομα για τα αργυρά ή με κράμα αργύρου νομίσματα.
Οι πληροφορίες, που παρέχουν τα σωζόμενα νοταριακά έγγραφα της εποχής, φανερώνουν την ύπαρξη κατά τον 17ο και 18ο αι. οργανωμένης αδελφότητας.
Η υπάρχουσα αδελφότητα δεν είναι καθόλου αποκομμένη από την κοινωνική ζωή της Σκύρου. Δέχεται δωρεές, διαθέτει βοηθητικό προσωπικό, διαχειρίζεται εκτεταμένη κτηματική περιουσία στο νησί και πραγματοποιεί οικοδομικές εργασίες.
Η οριστική παρακμή της φαίνεται ότι επέρχεται κατά την περίοδο της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, κατά την οποία υπέστη, όπως και ολόκληρο το νησί, τις οδυνηρές συνέπειες της παρουσίας των οπλαρχηγών και των στρατευμάτων τους, που κατέφυγαν στη Σκύρο.
Μετά την Επανάσταση του 1821 και πριν το 1830, η κατάσταση στη Σκύρο, λόγω των διάφορων οπλαρχηγών και της πειρατείας δεν ήταν καλή .
Αξίζει να αναφερθεί ότι μόνο ένας - δυο φτωχοί μοναχοί μένουν έξω από τη Χώρα από το φόβο των ληστών.
Τη μονή του Αγίου Δημητρίου είχε ως καταφύγιο ο οπλαρχηγός Σταύρος Βασιλείου . Τελευταία μαρτυρία υπάρξεως μικρής αδελφότητας στη μονή έχουμε το 1825 .
Δύο χρόνια αργότερα εκδιώχθηκε από τον ιερομόναχο Γρηγόριο Κριεζώτη, αδελφό του Νικόλαου Κριεζώτη, ο οποίος το 1827 καρπώνεται, χωρίς να το δικαιούται, τα οικονομικά οφέλη από την εκμετάλλευση της μονής.
Στις 28 Μαρτίου 1828 οι Σκυριανοί διαμαρτύρονται με αναφορά τους προς τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια .
Στο διάστημα 1830-1831 εγκαταστάθηκε σε αυτήν ο προηγούμενος της μονής του Αγίου Γεωργίου Νεόφυτος Σκουλουδάκης Λαυριώτης, ο οποίος το 1831 ανακαίνισε το καθολικό.
Δανείστηκε αρκετά χρήματα για την ανακαίνιση και την καλλιέργεια των κτημάτων της μονής, με σκοπό από τα έσοδα να ενισχύσει τα σχολεία και το ορφανοτροφείο του νησιού.
Την ίδια εποχή οι παράγοντες του νησιού (ο τοπικός ιεράρχης, οι δημογέροντες και λοιποί κάτοικοι του νησιού) ζήτησαν από την Κυβέρνηση την άμεση λήψη των απαιτούμενων μέτρων, για να αποφευχθεί η εξαφάνιση της Μονής, γιατί από τα εισοδήματά της ενισχύονταν η Παιδεία στο νησί. Το αίτημά τους δεν έγινε αποδεκτό.
Στις 07 Οκτωβρίου 1833, με διάταγμα του Οθωνα, αποφασίστηκε η διάλυση όλων των μοναστηριών που είχαν λιγότερους από 6 μοναχούς.
Έτσι η μονή του Αγίου Δημητρίου διαλύθηκε, ελλείψει του απαιτούμενου αριθμού μοναχών, και περιέρχεται στην κατοχή του Εκκλησιαστικού Ταμείου.
Από το 1925 περίπου το κτήμα με τις μοναστηριακές εγκαταστάσεις ανήκει στην οικογένεια Χαρίλαου Μεταλληνού.
Η μονή με την 15794/19-12-1961 (ΦΕΚ 35/02-02-1962) Υπουργική απόφαση κηρύχθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
* προεστώς αρσενικό. (εκκλησιαστικός όρος) προϊστάμενος / αρχηγός σε μοναστήρι, μοναστηριακή κοινότητα κ.λπ.
(Από το βιβλίο του Γεωργίου Αχ. Κρίκα
«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου