Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2025

Έθιμα, Οικονομία και Τοπική Λαϊκή Τέχνη

 

Η Σκύρος ήταν πολύ ανεπτυγμένη, λόγω της θέσης της, ένα επίκαιρο σημείο ελέγχου των θαλάσσιων δρόμων στο Αιγαίο. Τα εισαγόμενα κεραμικά, κυρίως από τη Μικρά Ασία, ήταν τα ιδιαίτερα στοιχεία της διακόσμησης του σπιτιού, πολύ διαφορετικά από αυτά που κατασκευάζονταν στο νησί.

Πάντως στις νεότερες φάσεις της ζωής του νησιού ο πλούτος δεν ερχόταν από τη θάλασσα αλλά από τα βουνά, από τα βοσκοτόπια και τα κοπάδια.

Οι κάτοικοι του νησιού ασχολούνται με τον τουρισμό, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τη βιοτεχνία και τη συλλογή ρητίνης.

Η Σκύρος παράγει ακόμα θυμαρίσιο μέλι, αρκετά φρούτα, φάβα, γαλακτοκομικά προϊόντα (τυρί φέτα, μυζήθρα, κεφαλοτύρι). 

 


 

Φημίζεται για τα μικρόσωμα (περίπου 110 cm) άλογά της. Τα άλογα που λάξευσε ο Φειδίας στη ζωφόρο του Παρθενώνα ήταν πιθανώς σκυριανά αλογάκια ή άλογα όμοια με τα σκυριανά, που ζούσαν εκείνα τα χρόνια και σε άλλες περιοχές. Υποθέτεται ότι αυτά τα αλογάκια τα φέρανε στο νησί οι Αθηναίοι τον 5ο π.Χ. αιώνα. Το αλογάκι της Σκύρου είναι μια ιδιαίτερα μικρόσωμη φυλή, θεωρείται μια από τις μικρότερες φυλές του κόσμου. Για αυτό το λόγο διεθνώς κατατάσσεται στα πόνι αν και τα μορφολογικά του χαρακτηριστικά, εκτός του ύψους, είναι κοινά με εκείνα των αλόγων.                              Εικόνα 23

Η ράτσα, που είναι σπάνια, πιθανό να έχει κοινές ρίζες με το άλογο της Πίνδου. Το Σκυριανό αλογάκι θεωρείται απόγονος των αλόγων του Αχιλλέα, ο οποίος πήρε μαζί του και χρησιμοποίησε τον Τρωικό πόλεμο.     

Το ισχυρό, ισχυρό και ανθεκτικό σώμα τους είναι ιδανικό για το αλώνισμα και το                         

όργωμα των χωραφιών. Στο παρελθόν κατά τη διάρκεια της συγκομιδής διοργανώνονταν ιπποδρομίες. Μια δημοφιλής γιορτή με ένα ειδικό τελετουργικό. Οι αναβάτες έτρεχαν σε αγώνες χωρίς σέλα και χαλινάρι! Μετά την ολοκλήρωση της γιορτής τα άλογα παρέμειναν ελεύθερα στο Βουνό Κόχυλα μέχρι τον Μάιο. Η χρήση γεωργικών μηχανημάτων οδήγησε σε μείωση του πληθυσμού των αλόγων και χαρακτηρίστηκε ως απειλούμενο είδος. Σήμερα παραμένει και προσελκύει την προσοχή των επισκεπτών.                             

Το Καρναβάλι της Σκύρου είναι ένα σημαντικό δρώμενο, που αναδύεται μέσα από τους αιώνες και τους αρχαίους χρόνους ένα από τα πιο εντυπωσιακά της Ελλάδας. Διατηρεί στοιχεία του αρχέγονου  καρναβαλιού.

 Έχει τις ρίζες του στη Διονυσιακή λατρεία. Το έθιμο του νησιού απαιτεί τρεις πρωταγωνιστές. Τον  «Γέρο», την «Κορέλα» και τον «Φράγκο». 

 

Ο «Γέρος» φορά την τσοπάνικη κάπα (καπότο), μαύρου χρώματος, γυρισμένη ανάποδα για να είναι απέξω το μαλλιαρό μέρος και να φαίνονται οι μακριές τρίχες. Η κουκούλα του «καπότου» σκεπάζει το κεφάλι και στερεώνεται με τη μακριά υφαντή και κεντημένη ζώνη των βοσκών που πέφτει μπροστά στο στήθος. Στη ράχη παραχώνει ένα μαξιλάρι για να σχηματιστεί η καμπούρα.

Το πρόσωπο το κρύβει με μάσκα από προβιά μικρού κατσικιού με δύο τρύπες              

για τα μάτια. Στη μέση ζώνεται μέχρι       πενήντα τσοπάνικα κουδούνια (τροκάνια), τα οποία μπορεί να ζυγίζουν μέχρι 50 κιλά), που στερεώνονται από τους ώμους και στο χέρι κρατάει το τσοπάνικο στραβοράβδι στολισμένο στη λαβή με αγριολούλουδα. Κάτω φοράει άσπρο μάλλινο κοντοβράκι (κοντοβράτσι) των τσοπάνηδων, άσπρες υφαντές κάλτσες (τροχαδόκαλτσες) χωρίς πέλμα και πέτσινα σανδάλια (τροχάδια).                 

 Ο «Γέρος»  προχωράει με ρυθμικούς βηματισμούς κουνώντας την μέση έτσι ώστε τα κουδούνια, που είναι περασμένα στην μέση, να δίνουν φοβερούς, ρυθμικούς και εναλλασσόμενους

Η «Κορέλα», άλλος νέος ή νέα ντυμένοι με Σκυριανή γυναικεία φορεσιά και ίδια μάσκα συνοδεύει τον «Γέρο», έχει στο χέρι ένα μαντήλι που το κουνάει χορεύοντας γύρω από αυτόν.

Ο «Φράγκος» φοράει Ευρωπαϊκό παντελόνι,  μάσκα γιδιού, και έχει ένα μεγάλο κουδούνι στο                    πίσω μέρος της μέσης του. Αυτή η μεταμφίεση είχε την      πρόθεση να γελοιοποιήσει όλους εκείνους από το νησί που εγκατέλειψαν την παραδοσιακή ενδυμασία και προτίμησαν το δυτικό παντελόνι (τα Φράγκικα).   

                                                                     

Η Σκυριανή χειροτεχνία είναι χαρακτηριστική. Είναι η κεντητική, η οποία χρησιμοποιείται για τη διακόσμηση του οικιακού ρουχισμού και της σκυριανής φορεσιάς. Το χαρακτηριστικό στα σκυριανά κεντήματα είναι η ποικιλία στα θέματα, στους χρωματισμούς και η λεπτότητα στα υλικά. Συνηθισμένα στοιχεία στα κεντήματα είναι τα ρόδια και ο «πετνές» (πετεινός). Τα ρόδια συμβολίζουν τον πλούτο μέσα στο Σκυριανό σπίτι και ο πετεινός σηματοδοτεί την κυριαρχία του άνδρα, αν και η κοινωνία ήταν μητριαρχική, καθώς οι άνδρες έμεναν στο βουνό ακόμη και τρεις μήνες για να φροντίζουν τα κοπάδια και να    τυροκομούν.                                                                                                                      

Η τέχνη της ξυλογλυπτικής φημίζεται για την

 κατασκευή επίπλων και δίνει ξεχωριστό τόνο στο είδος. Τα χαρακτηριστικά σκαλιστά Σκυριανά έπιπλα τα συναντάμε στα σαλόνια και εκτός του Νησιού. Το πιο γνωστό έργο σκυριανής ξυλογλυπτικής είναι το σκυριανό σκαμνάκι το οποίο μοιάζει με μικρογραφία καρέκλας. Για την κατασκευή τους χρησιμοποιείται σφεντάμι, η αγριελιά, η μουριά, η καρυδιά και το μαόνι.


 

Η αγγειοπλαστική και η κεραμική παρουσιάζουν επίσης ενδιαφέρον.

Σήμερα, η παράδοση τα ήθη και τα έθιμα της Σκύρου μαρτυρούν τις αρχαίες καταβολές της, ενώ στα μουσεία της υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα και μνημεία που μαρτυρούν το σημαντικό παρελθόν της.

 

 

ΠΗΓΕΣ:

1.       Έρευνα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. «ΟΙ ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΕΙΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΣΚΥΡΟΥ» (2016).

2.       Σκύρος: οδοιπορικό στις 4 εποχές του χρόνου- Οικοτουριστικός Oδηγός. Έκδοση του Δήμου Σκύρου σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.

3.       Εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ».

4.       iefimerida.gr

5.       https://el.wikipedia.org

6.       Ιστορικό - Λαογραφικό Μουσείο Φαλτάϊτς

7.       Goevia.com

8.       Δήμος Σκύρου (http://www.skyros.gr)

9.       Αχιλλέας, Πύρρος, Νεοπτόλεμος και Σκύρος  «Συμβούλιο για τον Αχιλλέα» http://www.councilofachilles.org

10.    Ελληνική ιστορία - Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, The Benaki Museum

11.    Ν. ΠΛΑΤΩΝ (1934) -Έφορος τής Β΄ Αρχαιολ. Περιφερείας (Βοιωτίας, Φθιώτιδος, Φωκίδος, Ευβοίας και Σποράδων) Institutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly (EEST - 62.74.25.77)

12.    http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/Jbrooke.htm

13.    https://en.wikipedia.org/wiki

14.    Κολοβός Γεώργιος: «Η πειρατεία στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης και η αντιμετώπιση της από τον Καποδίστρια» 

 

 

 

 

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου