Η διαδρομή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Σκυροπούλας

 

Από Δημοτική περιουσία στα χέρια «επενδυτή»

 

Ποια είναι η διαδρομή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Σκυροπούλας και πως κατέληξε από το δωρητήριο προς τον Αθανάσιο το 1774, να πωληθεί το 2001 σε κάποιον «επενδυτή»;

Δωρίσθηκε στον μοναχό Αθανάσιο από τον Σκυριανό λαό, ως ανήκουσα στην κυριότητα των κατοίκων της Σκύρου. Με τη λογική συνέχεια αποτελούσε Δημοτική περιουσία.

Δε γνωρίζουμε τι έγινε μετά το θάνατο του Αθανασίου και την αναχώρηση του Νικόδημου από τη Σκυροπούλα. Δεν είναι γνωστό αν η Σκυροπούλα κατοικήθηκε από άλλους μοναχούς και μέχρι πότε η Πατριαρχική, Σταυροπηγιακή Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου λειτουργούσε.

Υπάρχουν διάφορα ερωτήματα. Πώς άλλαξαν οι όροι του δωρητηρίου των Σκυριανών προς τον μοναχό Αθανάσιο; Τι έγινε μετά την αναχώρηση του Νικόδημου το 1784; Πως πενήντα χρόνια μετά, το 1833, φέρεται να ανήκει στον Ιερό Ναό των Ταξιαρχών στην Πλατεία Σαρούς;

Το έτος 1833, εποχή του μοναστηριακού ζητήματος, ο Αρχιμανδρίτης Σεραφείμ Κουτσούπης,  με εντολή του Διοικητού Βορείων Σποράδων Χρ. Περαιβού, ζήτησε από τους επιτρόπους των ενοριακών Ναών να απαντήσουν σε συγκεκριμένα ερωτήματα για την κατάσταση των Ναών, σχετικά με το κτήριο, την οικονομική κατάσταση (έσοδα-έξοδα),  τα περιουσιακά στοιχεία κτλ. Μεταδίδονται στις μέρες μας στοιχεία, τα οποία μένουν στην ιστορία και μας βοηθούν να αξιολογούμε τις συνθήκες, που υπήρχαν εκείνους τους δύσκολους χρόνους για τους χριστιανούς του Νησιού.

Για τον Ναό  των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ στην Πλατεία Σαρούς, δίπλα στην Παναγία του Θοδωρή ή Κ’τσού, οι ιερείς Δημήτριος Οικονόμου, Κωνσταντίνος Αυλωνίτης και Γεώργιος Δημητράκης τον Αύγουστο του 1833 πληροφορούν τον Αρχιμανδρίτη Σεραφείμ Κουτσούπη ότι, «μέσα εις την χώραν εις  τοποθεσίαν σαρούς ευρίσκεται εκκλησία των  Ταξιαρχών, ιδιόκτητος, εορταζομένη τη 8 Νοεμβρίου, ουχί όμως ενορία, αλλά κατά μήνα λειτουργείται. άπτουν κανδήλαι τρείς, η μία ακοίμητος. Αύτη έχει και την νήσον Σκυροπούλαν, αφιέρωμα παλαιόθεν παρά πολλών μετά εκκλησίας της Κυρίας ημών Θεοτόκου….την οποίαν νήσον δεν αφήσαμεν απροστάτευτον άχρι της περιστάσεως, με το να βοηθείται και η εδώ εκκλησία….δε εις την εποχήν ταύτην εβάλαμεν άνθρωπον μέσα, μετά ολίγων ζώων και παίρνει τα προς τροφήν και δια να συντηρούνται οι δύο εκκλησίαι μέσα και έξω».

Με ποιο τρόπο και πότε περιήλθε στην ιδιοκτησία του Ναού των Ταξιαρχών στην Πλατεία Σαρούς, ως «αφιέρωμα παλαιόθεν παρά πολλών μετά εκκλησίας της Κυρίας ημών Θεοτόκου…»; Ο κώδικας των Ταξιαρχών, που θα μπορούσε να φωτίσει τη διαδρομή του περιουσιακού καθεστώτος, δεν υπάρχει.

Κατά κοινή ομολογία εκείνη την περίοδο με την ίδρυση του Νέου Ελληνικού Κράτους υπήρξε σύγχυση και ασάφεια σχετικά με τα περιουσιακά στοιχεία των μοναστηριών και των εκκλησιών. 

Μπορεί να έγινε η μεταβίβαση της Σκυροπούλας από τον Ναό των Ταξιαρχών στο Δήμο Σκύρου με χρήση των Βασιλικών Διαταγμάτων της Αντιβασιλείας του Όθωνα του 1833 και του 1837, με τα οποία περιέρχονταν στους Δήμους οι περιουσίες των μοναστηριών που καταργούνταν, αλλά και οι αντίστοιχες περιουσίες των Ναών και μετά να δημοπρατήθηκε;

Ιστορικά αναφέρεται ότι στις 07 Οκτωβρίου 1833,  με διάταγμα του Όθωνα, αποφασίστηκε η διάλυση όλων των μοναστηριών, που είχαν λιγότερους από 6 μοναχούς. Στις 08 Μαΐου 1834, με άλλο διάταγμα, απαγορεύτηκαν οι δωρεές στην Εκκλησία και όλη η μοναστηριακή περιουσία και αυτή των ενοριακών ναών περιήλθε στο κράτος, με στόχο τα έσοδα να διατεθούν για την ενίσχυση της παιδείας του νεοϊδρυθέντος ελληνικού κράτους.

Το δωρητήριο των Σκυριανού Λαού στον Μοναχό Αθανάσιο με ημερομηνία 25 Μαρτίου 1774;. Υπάρχουν 12 υπογραφές.

Ο χρόνος έναρξης των εργασιών, σύμφωνα και με τον κώδικα είναι 1764 ή 1766

Ο  Δήμαρχος Σκύρου κατηγορήθηκε για το σφετερισμό και τη δόλια  εκποίηση της σημαντικής περιουσίας των μοναστηριών που διαλύθηκαν [2]. Μαζί με τον Δήμαρχο και άλλοι κατηγορήθηκαν σαν συνυπεύθυνοι[3]. Η υπόθεση εντοπίστηκε και από τις αρμόδιες κρατικές οικονομικές αρχές[4].

Είναι χαρακτηριστικό ότι η εκκλησιαστική περιουσία στη Σκύρο αποτελούσε το 50% της συνολικής περιουσίας του Νησιού.

Από το 1860 [5] φαίνεται να ανήκει στην οικογένεια Αντωνιάδη. Παλαιότερα μερίδια μάλλον είχαν και άλλες Σκυριανές οικογένειες (Σοφοκλής Στεφανίδης [6]).

Μετά από ανταλλαγές μεριδίων η Σκυροπούλα παρέμεινε στην αποκλειστική κυριότητα της οικογένειας Ξενοφώντος Α. Αντωνιάδη. 

Το 2001 το Νησί πουλήθηκε σε έναν επιχειρηματία με σημαντικό οικονομικό αντάλλαγμα. Θα μπορούσαν οι τότε ιδιοκτήτες να διαθέσουν ένα μικρό ποσό, από το τίμημα της πώλησης, για την επισκευή του Ναού.

Γεγονός είναι ότι σήμερα ή Σκυροπούλα είναι ένα από τα λίγα Ελληνικά νησιά, που ανήκουν σε ιδιώτες σε μία κρίσιμη και στρατηγική περιοχή.

Σήμερα η Πατριαρχική Σταυροπηγιακή Ιερά Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου στη Σκυροπούλα είναι ερειπωμένη, αφού έπεσε ο τρούλος, η στέγη και οι τοίχοι είναι θέμα χρόνου να καταρρεύσουν.

Το αισιόδοξο είναι ότι τα τελευταία χρόνια η εκκλησία λειτουργείται μια φορά το χρόνο κάθε καλοκαίρι.

Την ευθύνη της λειτουργίας έχουν τα αδέλφια Μιχάλης και Δημήτρης Βαρσάμος. Στο έργο τους βοηθάει ο Παναγιώτου Γιώργος (Τσίφτης). Θα ήταν ευχής έργον να υπάρξει η δυνατότητα να αναστηλωθεί αυτός ο Ναός των πέντε αιώνων ιστορίας.

 

---

[2] Βασίλειος Ατέσης. Επισκόπου Ταλαντίου: «Η Επισκοπική Επιτροπή Σκύρου»

[3] Βασίλειος Ατέσης. Επισκόπου Ταλαντίου: «Η Επισκοπική Επιτροπή Σκύρου»

[4] Βασίλειος Ατέσης. Επισκόπου Ταλαντίου: «Η Επισκοπική Επιτροπή Σκύρου»

[5]https://www.wikiwand.com/el/%CE%9E%CE%B5%CE%BD%CE%BF%CF%86%CF%8E%CE%BD_%CE%91%CE%BD%CF%84%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%B7%CF%82

[6] Εφημερίδα «Καθημερινή» 18 Σεπτεμβρίου 1988

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα

«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)