ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ: Η ίδρυση των Εκκλησιών Μύθοι και Θρύλοι

 ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ: Η ίδρυση των Εκκλησιών 

Μύθοι και Θρύλοι

Παλαιοχριστιανικά εκκλησιαστικά σκεύη, πιθανά κολυμπήθρες)
στο ξωκλήσι της Παναγίας στα Φορτούνια

Μέρος 4ον

Το όνομα του κτήτορα μιας εκκλησίας συνοδεύει πολλές φορές την εκκλησία και δημιουργεί τοπωνύμιο: ο Χριστός τ’ Αρκούδη, ο Χριστός του Λίπαρη κτλ.  Αν ο κτήτορας το επιθυμεί, καλεί συγγενείς και φίλους να συμβάλουν στο κτίσιμο και την ίδρυση της εκκλησίας, καθώς και στη προίκισή της. Κύριος σκοπός κάθε δωρεάς, ανεξαρτήτως αξίας, όπως είναι η αιώνια μνημόνευση του ονόματος του δωρητή. Οι εκκλησίες ή οι «αδελφότητες» έχουν λάβει ιδιοκτησία γης, μέσω αφιερώσεων από τα πιστά μέλη της αδελφότητας ή από τους ιδιοκτήτες της οικογένειας της εκκλησίας. 

Στην πραγματικότητα οι εκκλησίες/αδελφότητες μαζί με την επισκοπή, τα μοναστήρια και οι ευγενείς της Σκύρου, ήταν οι μεγαλύτεροι γαιοκτήμονες του νησιού . 

Οι δωρεές μπορεί να είναι απλές όπως π.χ. η φωτοκαΐα  ή κάποιες εικόνες ή αντικείμενα για την εκκλησία. Μπορεί όμως να είναι και σημαντικά αφιερώματα όπως, σπίτια, ζώα, ελαιώνες, βοσκότοποι, ή δικαίωμα σε βοσκότοπους. 

Πολλοί κτηνοτρόφοι έχουν μόνοι τους ή μαζί με άλλους τις δικές τους εκκλησίες. Είναι αναγκασμένοι να ζουν μακριά από το χωριό, κοντά στα κτήματα και τα κοπάδια τους. Ήθελαν να νιώθουν ζωντανή την παρουσία της προστασίας του Θεού και των Αγίων. Η εκκλησία εξυπηρετεί την ανάγκη της λατρείας και της προσευχής.

Ακόμα και στο πρόσφατο παρελθόν, τη δεκαετία του 1970, οι δυσκολίες παρέμειναν μεγάλες. Για να πάει κάποιος από το χωριό στο Τραχύ απαιτούσε ώρες. Η μετακίνηση γίνονταν με το μουλάρι, το γαϊδούρι ή και με τα πόδια. 

Η δουλειά του κτηνοτρόφου είναι πολύ σκληρή και για να αντέξεις, πρέπει να την αγαπάς. 

Ο Μανωλάκης Κουναδίνης είναι ένας από αυτούς (φωτογραφία σελ. 106). Ξυπνούσε μέσα στη νύχτα. Έτρωγε πρωινό (ντομάτα με τυρί στο τηγάνι),  με δύο κούπες κρασί και τραγουδούσε το Σκυριανό σκοπό:

«Τ’ άστρι που βγαίνει την αυγή και το φεγγάρι μόνο

Αυτά τα δυό γνωρίζουνε τον ιδικό μου πόνο».

Ξεκινούσε, πριν ξημερώσει. Συναντούσε τους άλλους τσοπάνηδες και όλοι μαζί προχωρούσαν για το Τραχύ, τραγουδώντας το σκοπό της νύχτας:

«Γλυκοχαράζουν οι αυγές, ξυπνάτε μαυρομάτες

και ρίξετε τα δίχτυα σας να πιάσετε διαβάτες».

Μαρμάρινες παλαιοχριστιανικού Ναού ή αρχαίου τόπου λατρείας
στην είσοδο του Ναού της Αγίας Τριάδας στο Μπόριο

Ο Μανωλάκης θυμάται να κάνει αυτή τη δουλειά, από τότε που θυμάται και τον εαυτό του. Την έμαθε από παιδί, από τότε που βοηθούσε καθημερινά τον πατέρα του. Αγαπάει αυτή την δουλειά, παρά τις δυσκολίες της. 

Είναι η ζωή του. Μεγάλωσε μέσα στα ζώα, και έμαθε να τα καταλαβαίνει, να τα αγαπάει και να επικοινωνεί μαζί τους. Δε θα μπορούσε παρά να ακολουθήσει το δύσκολο και ιδιαίτερο επάγγελμα του κτηνοτρόφου.

Ίσως η λέξη «επάγγελμα» να μην ταιριάζει απόλυτα, αφού η κτηνοτροφία δεν είναι μια απλή δουλειά, αλλά τρόπος ζωής. Γιατί αν δεν έχεις μεράκι, αν δεν αγαπάς αληθινά αυτό που κάνεις, τότε είσαι καταδικασμένος να αποτύχεις. 

Δε γνωρίζει την έννοια του «ρεπό», δεν παίρνει άδειες, δεν αναπαύεται στην περίοδο των εορτών,  πολλές ώρες δουλειάς. Η καθημερινότητα δεν αλλάζει γι’ αυτόν τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, το κατακαλόκαιρο ή το καταχείμωνο. 

Βρίσκεται εκεί 365 ημέρες το χρόνο. Τα ζώα τον περιμένουν κάθε μέρα, κάθε πρωί, κάθε απόγευμα, κάθε βράδυ. 

Μετά το γλέντι, ενώ όλοι θα ξεκουραστούν, αυτός θα πάρει το δρόμο για το βουνό. Δεν υπολογίζει τον καιρό ή την ώρα, στις τρείς το μεσημέρι ή στις τρείς τα χαράματα  στο κρύο ή στη ζέστη, στο χιόνι ή στη βροχή, συνεχίζει ένα επάγγελμα, που κληροδοτείται από γενιά σε γενιά. Δύσκολη δουλειά, κουραστική. Ένας καθημερινός σκληρός αγώνας. 

Οι συνθήκες διαβίωσης είναι πολύ σκληρές.

Ο Μανωλάκης Κουναδίνης με το κοπάδι του στου Ψαχρά

Το γάλα το παίρνει ο ίδιος από τα ζώα του (πρόβατα, κατσίκια), από το άρμεγμα πρωί – βράδυ, με τα χέρια του, στην μάντρα. Ο ίδιος θα παρασκευάσει το τυρί φέτα, τη μυζήθρα, το κεφαλοτύρι. Θα σπείρει τα χωράφια με κριθάρι, για να έχει τροφή για τα ζώα και θα καλλιεργήσει κηπευτικά, για τις ανάγκες διατροφής της οικογένειας. 

Στις σχολικές αργίες κοντά στους γονείς πήγαιναν και τα παιδιά τους, για να  προσφέρουν τη δική τους βοήθεια. Βοηθούσαν σε ελαφριές γεωργικές εργασίες, στη φύλαξη του κοπαδιού, για να μή προκαλέσει ζημιές σε καλλιέργειες κτλ. Την ώρα που τα υπόλοιπα παιδάκια στο χωριό έπαιζαν, τα παιδιά του κτηνοτρόφου έπρεπε να βοηθούν στις διάφορες εργασίες. 

Την Ανάσταση του 1972 (δεν ήταν η πρώτη φορά) στην Παναγιά Αυτούμενες στα Ψαχρά (Γενέσιον της Θεοτόκου), που βρίσκεται δίπλα στο κονάκι του, κάλυψε ο ίδιος την έλλειψη ιερέα, και έψαλε, με θρησκευτική ευλάβεια, το «Χριστός Ανέστη». 

Η Παναγία Αυτούμενες

Η χριστιανική ευλάβεια και ο σεβασμός προς τα θεία είναι βαθιά ριζωμένα στις καρδιές των παλιών Σκυριανών. Στο εκκλησίασμα βρίσκονταν η οικογένειά του, τα τέσσερα παιδιά και η κυρά - Μαριά, αλλά  και η γειτονική και συγγενική οικογένεια του Φτούλη. 

Η Αναστάσιμη ελπίδα είναι το θεμελιακό στοιχείο της δύναμης, για  την αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής. Είναι η διαχρονική ανάγκη ριζώματος  της πίστης  για πνευματική, ψυχική και σωματική υγεία. Για οικογενειακή προκοπή, μια καλή σοδειά και ευλογημένο κοπάδι. 

Στον τόπο, που ουσιαστικά έζησε και αγωνίστηκε όλη του τη ζωή με την πίστη του  στον Θεό και την Παναγία ριζωμένη βαθιά στη ψυχή του, ανήγειρε στα Ψαχρά την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Τεροτράπεζα.

Κολώνες παλαιότερης κατασκευής στον Άγιο Ιωάννη τον Ψαρμό