Αγία Θεοφανώ η Βασίλισσα

Θέση: Μεγάλη Στράτα - Χωριό

Εορτάζει στις 16 Δεκεμβρίου. Ανακηρύχθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο με την 15794/19-12-1961 υπουργική απόφαση (Φ.Ε.Κ. 35/02-02-1962).

Παλιά ο θρύλος έλεγε ότι έξω από την εκκλησία της Αγία Θεανώ βγαίνει ένα κορίτσι, που είναι η ίδια η Αγία και γνέθει.

«Στ’ν Αγιά Θεανώ βγαίνει ένα κορίτσι τσαι γνέθει χ’σόνεμα στ’ν αρόκα της. Έχ’νε να πούνε πους έναι η γίδια η Αγιά – Θεοφανώ. Τ’ν έχ’νε δει πολλοί» .

Είναι μονόκλιτη καμαροσκέπαστη εκκλησία. Μετά την είσοδο από τη δυτική πλευρά υπάρχει μεγάλος καμαροσκέπαστος νάρθηκας. Πάνω από την είσοδο υπάρχει μεγάλη ημικυκλική κόγχη .

Η εκκλησία είναι χτισμένη σε απόκρημνη πλαγιά. Από τη βόρεια και τη νότια πλευρά είναι πλαισιωμένη από κατοικίες. Ανηφορίζοντας τα σκαλοπάτια, ένα μικρό στενό ανάμεσα από σπίτια, φτάνει κάποιος στην είσοδο του ναού.

Εξωτερικά η οροφή είναι καλυμμένη με τσιμέντο, αλλά αρχικά πρέπει να ήταν «σέλα» καλυμμένη με πέτρινες πλάκες.

Η αψίδα που χωρίζει τον νάρθηκα από τον κύριο Ναό είναι ημικυκλική και στιβαρή, ώστε να ενισχύει την στατικότητα και να προφυλάσσει όλο το οικοδόμημα από τις καταπονήσεις.

Βοηθητικές ορθογώνιες κόγχες υπάρχουν στη βόρεια και νότια πλευρά. Το δάπεδο της εκκλησίας είναι φυσικός βράχος καλυμμένος με άμμο, σύμφωνα με τον παραδοσιακό τρόπο.

Στον σχετικά μικρό χώρο του κυρίως Ναού υπάρχουν δύο σειρές στασίδια στο βόρειο και νότιο τοίχο. Στη βάση του τέμπλου βρίσκονται θραύσματα μαρμάρινων κιόνων.

Ο βόρειος και ο νότιος τοίχος του Νάρθηκα είναι αγιογραφημένοι.

Η κόλαση απεικονίζεται στον βόρειο τοίχο και ο παράδεισος στο νότιο τοίχο. Στο δυτικό τοίχο απεικονίζεται ο Χριστός.

Οι αγιογραφίες είναι σχεδόν κατεστραμμένες από τα σημάδια του χρόνου αλλά κύρια από την έντονη υγρασία, που υπάρχει σε όλο το Ναό και την επικάλυψη με ασβέστη.

Με βάση την τεχνοτροπία τους και σε σύγκριση με αυτές των άλλων εκκλησιών της Χώρας, οι τοιχογραφίες θα μπορούσαν να χρονολογηθούν κατά τον 17ο - 18ο αι. Στο τέμπλο είναι οι εικόνες του Χριστού, της Αγίας Θεοφανώ και της Παναγίας. Στα βημόθυρα υπάρχει η σκηνή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.