ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ: Γενέσιον της Θεοτόκου ή Αρχοντοπαναγιά

ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ: 

Γενέσιον της Θεοτόκου ή Γενέθλιο της Θεοτόκου ή Αρχοντοπαναγιά 

 

Θέση: Πλατεία Σαρούς

«Ω Παναγιά του Τσελεπή! Στ’ ασημοκάντηλά σου

να μου φυλάς την πέρδικα, πούνε στη γειτονιά σου»

Εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.

Η γειτονιά της Σαρούς πήρε το όνομα από την εκκλησία της Σαρούς, (Καισαρού λένε πως είναι το σωστό όνομα, αλλά οι ντόπιοι τη λένε Σαρού ή Παναγιά του Τσελεπή

ή Αρχοντοπαναγιά).

Ένα παίνεμα της γειτονιάς Σαρούς λέει το δίστιχο:

«Εδώ το λένε της Σαρούς το μέγα μεϊντάνι,

Που βγαίνουν οι αρχόντισσες και κάνουνε σεργιάνι»

Πρόκειται για ενοριακό ναό στη βόρεια πλευρά της πλατείας Σαρούς.

Ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του μονόχωρου τρουλαίου Ναού, με τυφλές αψίδες στις πλευρές του. Εξωτερικά ο τρούλος είναι κυλινδρικός και σχετικά ψηλός. Έχει τέσσερα τοξωτά παράθυρα και είναι στεγασμένος με πλακάκια. Ο υπόλοιπος, κυρίως Ναός, καλύπτεται με πέτρινες πλάκες, εκτός από τον νάρθηκα, που καλύπτεται με τσιμέντο.

Στην κορυφή του νότιου τοίχου του νάρθηκα, πάνω από την είσοδο του Ναού, βρίσκεται το καμπαναριό, το οποίο επισκευάστηκε μετά τον σεισμό του 1981.

Μεγάλο παράθυρο στο νότιο τοίχο που διακοσμείται

από μεγάλη θολωτή καμάρα από σκαλιστό πωρόλιθο

Στο δυτικό τοίχο του νάρθηκα είναι τοποθετημένο ένα μεγάλο παράθυρο, με δύο τοξωτές καμάρες και στη μέση ένα μεγάλο κυλινδρικό κίονα. Στη νότια πλευρά μια μεγάλη βαθιά αψίδα, όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο παράθυρο της εκκλησίας.

Υπάρχουν δύο ακόμη παράθυρα, ένα προς τα δυτικά και ένα δεύτερο προς τα ανατολικά, κοιτάζοντας προς το Ιερό Βήμα. Η ανατολική και βόρεια πλευρά του Ναού εφάπτονται, με διπλανές κατοικίες. Εσωτερικά ο τρούλος είναι χαμηλός και φαρδύς, σε σχέση με τον όγκο του Ναού.

Η μεγάλη ανατολική αψίδα, που χωρίζει τον κύριο Ναό από το Ιερό Βήμα, στηρίζεται σε δύο στιβαρές και ανθεκτικές κολόνες.

Από αυτές ξεκινούν δύο μικρότερες καμάρες, με κατεύθυνση ανατολικά-δυτικά, που χωρίζουν το Ιερό Βήμα στα τρία μέρη του Ναού (Βήμα, Πρόθεση, Διακονικό). Το κεντρικό είναι ψηλότερα και φέρει εξοπλισμένη μεγάλη ημικυκλική κόγχη με κτιστό σύνθρονο (επισκοπικός θρόνος).

Η Αγία Τράπεζα είναι μόνη της στο κέντρο του Ιερού Βήματος. Το Ιερό Βήμα προκαλεί έντονο θαυμασμό, αντίστοιχου θαυμασμού, που προκαλεί ο Ναός του Αγίου Ιωάννη και το καθολικό της Μονής του Αγίου Γεωργίου.

Το δάπεδο της εκκλησίας είναι στρωμένο με πλακάκια. Το κτήριο είναι σοβατισμένο εσωτερικά και εξωτερικά, εκτός από τα κεραμίδια και τις πλάκες της στέγης που είναι μόνο ασπρισμένα. Στο εσωτερικό δε σώζονται τοιχογραφίες.

Το τέμπλο και οι εικόνες είναι των μεταβυζαντινών χρόνων από την ίδρυση του Ναού. Εκτός από δεκατρείς μικρές εικόνες που κοσμούν το πάνω μέρος του τέμπλου με σκηνές από το Δωδεκάορτον (Κύκλος Εορτής), υπάρχουν οι τέσσερις κεντρικές εικόνες του τέμπλου του Ναού (Χριστός, Παναγία, Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής και του Γενεσίου της Θεοτόκου). Η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή έχει στο πίσω μέρος την ημερομηνία 1771.

Ένα δεύτερο εικονίδιο του Γενεθλίου της Θεοτόκου βρίσκεται δίπλα στην είσοδο, ενώ δύο ακόμη, ο Θρήνος και η Σταύρωση, βρίσκονται μέσα στο Ιερό Βήμα.

Στον Κώδικα του Χριστού του Μίγα γίνεται αναφορά σε κάποιον Φραγκούλη από τη Χίο, που ήρθε στη Σκύρο το 1824, για να τελειώσει το Ναό της Αρχοντοπαναγιάς, που είχε ξεκινήσει αλλά ποτέ δεν ολοκληρώθηκε από έναν τεχνίτη Ιωάννη από την Κρήτη, πιθανώς αρχές του 19ου αι.

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα "Σκύρος: Η Ορθόδοξη

Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία")