ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ

Άγιος Νικόλαος ή τ’ Ανδριώτη

Θέση: Ενετικός Πύργος (Ένας από τους δύο Ενετικούς πύργους που βρίσκονται στην ανατολική πλευρά του Κάστρου. Ο άλλος είναι της Αγίας Παρασκευής)

Η εκκλησία είναι πολύ παλιά. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές, που να προσδιορίζουν την οικοδόμησή της. Πιθανολογείται μετά τα μέσα του 14ου προς 15ο αιώνα.

Βρίσκεται στις ρίζες του κάστρου, κάτω από την Ακρόπολη και συγκεκριμένα κάτω από τη σπηλιά τ’ Ανδριώτη. Έτσι πήρε το προσωνύμιο Άη - Νικόλας τ’ Ανδριώτη.

Είναι μη λειτουργική και στηρίζεται πρόχειρα με σιδερένιες σκαλωσιές, σχεδόν ετοιμόρροπη. Στο εσωτερικό του Ναού είναι κενό. Βρίσκεται στον νοτιοανατολικό Ενετικό πύργο του κλασικού τείχους. Πρόκειται για μια μικρή μονόχωρη εκκλησία με στέγη σέλα καλυμμένη με πλάκες πέτρινες. Ο ναός είναι ερειπωμένος, έχοντας υποστεί σοβαρές ζημιές στο σεισμό του 2001. Το τέμπλο είναι χτισμένο.

Το μέλος της Φιλικής Εταιρείας Μανουήλ Βενάρδος πέρασε λίγο χρόνο στην απομόνωση εδώ, κατά τη σύντομη επίσκεψή του στο νησί το 1833.

Σημείωση:

Η Σπηλιά τ’ Αντρειώτη βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του κάστρου ή στη Ν.Α. βάση της Ακρόπολης. Σύμφωνα με την παράδοση σ’ αυτό το σημείο ο βασιλιάς της Σκύρου Λυκομήδης σκότωσε τον Θησέα σπρώχνοντας αυτόν στο γκρεμό. Στην πιθανότητα αυτή, κατά τη μυθολογία , αναφέρεται ο Πλούταρχος στο έργο του «Θησεύς» Την εξήγηση αυτή δίνουν ο Μιχαήλ Παπαδημητρίου και ο Δημήτριος Παπαγεωργίου. Θεωρούν , κατά την παράδοση, ότι κάτω από τη σπηλιά φαίνεται το σημείο της ακρόπολης από το γκρεμίστηκε ο Θησέας. Σχετικά με την ονομασία της σπηλιάς εξηγούν ότι προέρχεται από τον Θησέα τον οποίο προσδιορίζουν ως Ανδρείο ή Ανδρειωμένο. Κατά συνέπεια καταλήγουν στο συμπέρασμα ονομάζοντας τη σπηλιά, Σπηλιά του Ανδρείου>του Ανδρειωμένου>του Αντρειώτη>τ’ Αντρειώτη. Ο Δημήτριος Παπαγεωργίου (1909) μας δίνει περιγραφή της σπηλιάς ως εξής: « Εις την Ν.Α. βάσιν της κρημνώδους ακροπόλεως υπάρχει άντρον «σπηλιά τ’ Αντρειώτη), όπερ χωρεί προς τα έσω και είτα άνω ελικοειδώς και εν αποστάσει 5-6π. Έχει θόλους αλληλοδιαδόχους εν ΄λω 8. Ο επισκέπτης μόνον κεκυφώς και βοηθεία φωτός δύναται να εισδύσει εν όλω 24 μ., διότι πέτραι καταπεσούσαι και χώματα απέφραξαν την περαιτέρω εισχώρησιν. Το ύψ. της σήραγγος είνε 1,10μ και το πλ. 0,69μ. Ο ίδιος θεωρεί ότι «το έργον ανήκει εις τους κατοίκους των προελληνικών χρόνων και δια της υπό τους βράχους σήραγγος ταύτης συνεκοινώνουν οι έξω μετά των εντός της Ακροπόλεως».

Ο Γερμανός αρχαιολόγος, ο οποίος πραγματοποίησε αρχαιολογικές ανασκαφές στη Σκύρο επιβεβαιώνει περίπου το μήκος της σπηλιάς (26μ), αλλά λέει ότι η σπηλιά καταλήγει σε αρχαίο υδραγωγείο και ότι από τις ανασκαφές του βρέθηκαν δύο στόμια φρεάτων, τα οποία, κατεβαίνοντας τη σπηλιά, τροφοδοτούσαν τις φρουρές των δύο ανατολικών πύργων. Έτσι, με την αρχαιολογική εκτίμηση, καταρρίπτει τη θεωρία επικοινωνίας της σπηλιάς με το εσωτερικό της Ακροπόλεως.

Η Νίκη Πέρδικα απορρίπτει των δύο σχετικά με την προέλευση της ονομασίας της σπηλιάς. Εξηγεί ότι το αντρείος-ανδρειωμένος πουθενά δε λέγεται Αντρειώτης και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι Αντριώτης λέγεται εκείνος που κατάγεται από την Άνδρο και εδώ πρέπει να δούμε ποιος Αντριώτης είναι εκείνος που έδωσε το όνομά του στη σπηλιά μιλώντας για Αντριώτη καπετάνιο.

Έρχεται όμως σε αντίθεση με συγκεκριμένα ιστορικά στοιχεία. Στον κώδικα της Ιεράς Μονής του Αγίου Γεωργίου σελίδα 33 και 43 του έτους 1494 αναφέρεται ως τοπωνύμιο «το αντριώτη». Στον ίδιο κώδικα σελίδα 79 και έτος 1761 αναφέρεται «ο γιάννης ο ρείζης αντριώτης εις το καΐκι του μισό μερίδιο».

Τέλος, φαίνεται πιο ρεαλιστικό η σπηλιά να πήρε το όνομα από κάποιον που κατάγεται από την Άνδρο, καπετάνιος ή οτιδήποτε άλλο. Η άλλη θεωρία φαίνεται πιο εντυπωσιακή και θεαματική αφού συμβαδίζει με την παράδοση, τη μυθολογία και την αρχαία Ελληνική ιστορία, στοιχεία που αποτελούν και την ιστορική συνέχεια και ύπαρξη της Σκύρου.