ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ

Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός

Θέση: Κάστρο

Η εκκλησία βρίσκεται πάνω στο Κάστρο και στην νοτιοανατολική πλευρά του. Πρόκειται για μια μικρή μονόχωρη εκκλησία με στέγη.

Εσωτερικά διατηρεί την παραδοσιακή επίπεδη οροφή, όπως οι Σκυριανές κατασκευές, που αποτελείται από ορθοστάτες και καλαμωτή.

Εξωτερικά η στέγη είναι καλυμμένη με τσιμέντο, το οποίο αντικατέστησε το χώμα (μελαγκί) της αρχικής κατασκευής.

Η είσοδος βρίσκεται στον δυτικό τοίχο. Είναι χτισμένη στην άκρη του Κάστρου, στη νότια πλευρά του.

Το Ιερό Βήμα στηρίζεται σε μεγάλο ημικυκλικό δοκάρι, που ακουμπάει στον βόρειο και νότιο τοίχο.

Η κόγχη του Ιερού Βήματος βρίσκεται στον ανατολικό τοίχο.

Εκεί βρίσκεται η κτιστή Αγία Τράπεζα και στο βάθος μια μικρή τρύπα, για λίγο φωτισμό και αερισμό της αίθουσας.

Το τέμπλο έχει τρεις μικρές εικόνες στην κορυφή. Αριστερά του Ιερού Βήματος, υπάρχουν οι εικόνες της Παναγίας με τον Χριστό στην αγκαλιά της και των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού. Δεξιά βρίσκεται μία μεγάλη εικόνα του Χριστού και μία μικρότερη του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου ή και Βαπτιστή.

Από τα ευρήματα φαίνεται ότι πάνω στο Κάστρο, εκτός από τον ναό της Θεάς Αθηνάς, υπήρχαν και άλλοι αρχαίοι ναοί. Στη θέση κάποιου ναού ή λατρευτικού χώρου, οικοδομήθηκε ο σημερινός ναός των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού.

Τόσο στον εξωτερικό περίβολο όσο και εσωτερικά του Ναού υπάρχουν αρκετά θραύσματα κιόνων. Στο σημείο πιθανό να υπήρχε παλαιοχριστιανικός ναός, αφού δεξιά της εισόδου υπάρχει εκκλησιαστικό σκεύος, που μοιάζει με κολυμπήθρα.

Το ίδιο σκεύος συναντάμε και στην Παναγία Τεροτράπεζα στα Ψαχρά και στην Παναγία στα Φορτούνια.

Δύο παλιές μαρμάρινες κολόνες, δυστυχώς, χρησιμοποιήθηκαν για τη διαμόρφωση του εδάφους. Στον περίβολο του ναού υπάρχει τάφος, με το όνομα «Αμερσούλα Κ. Μαυρίκη, αποθανούσα στις 2 Ιουνίου 1951, ετών 19». Ο ναός αναφέρεται σε προικογραφικό έγγραφο του 1800 (Α.Ε.Σ 148/1800) . Κτίστηκε πολύ πριν το 1800. Το 2022 γίνονται εργασίες συντήρησης από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Κατά την διάρκεια των Βυζαντινών χρόνων, η Σκύρος υπήρξε τόπος εξορίας ανεπιθύμητων Βυζαντινών αρχόντων, πολλοί από τους οποίους ρίζωσαν στο νησί. Στο κάστρο διασώζεται επιγραφή πάνω από την σιδερόπορτα: «Δια του Σεβαστού Γεωργίου του Χαιτέλη». Ο βυζαντινός άρχοντας Χαιτέλης κατασκεύασε τον πύργο μπροστά στο κάστρο και εντοίχισε τον αθηναϊκό λέοντα πάνω από το υπέρυθρο της κεντρικής εισόδου το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα.

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα "Σκύρος: Η Ορθόδοξη

Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία")