Σπηλαιώδεις και υπόσκαφοι Ναοί της Σκύρου

               Ένας ιδιαίτερος τόπος λατρείας

Γραφικές είναι οι εκκλησίες που είναι κτισμένες μέσα σε σπηλιές (σπηλαιώδεις[1]). Συγχρόνως όμως αποτελούν και ένα ιδιαίτερο τόπο λατρείας. Εκτός από τους διωγμούς των χριστιανών ή την ηθελημένη απομόνωση αναχωρητών (Άγιος Αντώνιος Καλογεράτσι), οι εικόνες που έκρυβαν όσοι καταδιώκονταν από επιδρομείς και έβρισκαν καταφύγιο σε σπηλιές, οδήγησαν στη δημιουργία εκκλησιών. Εικόνες σε σπηλιές έφερναν και οι βοσκοί. Οι περισσότερες υπόσκαφες και σπηλαιώδεις εκκλησίες βρίσκονται στο Αιγαίο και την Πελοπόννησο, σε τόπους που επέδραμαν πειρατές. Στο βιβλίο περιγράφεται μια από τις εκκλησίες που ιδρύθηκαν σε αρχαία λατρευτικά άντρα (Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης).

Σπηλαιώδεις και υπόσκαφοι Ναοί είναι οι:

1)      Γεννέσιον της Θεοτόκου Παναγία η Σπηλιώτισσα στο Αχίλλι.

2)      Άγιος Αρτέμιος στο Βουνό.

3)      Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης Κάστρο ή Λαυριώτης στο Κάστρο Παγιά.

4)      Άγιος Αντώνιος, Καλογεράτσι (Αχλαδώνας)

5)      Άγιος Νικόλαος στα Πουριά (η μόνη υπόσκαφη)

 

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα

«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)

---

[1] Από τις εκκλησίες των βράχων, υπόσκαφες ονομάζονται εκείνες που διαμορφώθηκαν με την αφαίρεση μάζας από τους φυσικούς βράχους της σπηλιάς. Σπηλαιώδεις λέγονται όσες διαμορφώθηκαν προσθετικά, δηλαδή με το χτίσιμο τοίχων, τέμπλου ή άλλων τμημάτων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο Άγιος Αθανάσιος στη Σκύρο κ.ά. Αναγκαστικά, ο θάλαμος της σπηλιάς υπαγορεύει κάποιες αποκλίσεις. Η θέση της Πρόθεσης είναι η μόνη που τηρείται αυστηρά.