ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ: Γενέσιον της Θεοτόκου ή Παναγιά η Τσερά Ψωμού

Γενέσιον της Θεοτόκου ή Παναγιά η Τσερά Ψωμού ή Τσαρά ή Τζαρά, ή Κερά (κυρά ) Ψωμού[1]

Θέση: Πύργος[2] (Πέργος)

Ο μύθος στη Σκύρο λέει πως, «στη Τζαρά – Ψωμού βγαίνει ένα βοδάτσι τσαι γυρίζει γύρου στον αυλόγερο, μόνε θα πεθάνει κανείς από τ’ν ενορία»[3]

 

Η Νότιο- Ανατολική πλευρά του ναού.

Το τέμπλο του Ναού και η Ωραία Πύλη με τα βημόθυρα

 

Πρόκειται για μονόκλιτο θολωτό Ναό με τυφλές αψίδες και επιμήκεις θολωτούς χώρους ανατολικά και δυτικά.

Θεωρείται από τις αρχαιότερες εκκλησίες της Σκύρου.

Λόγω του κεκλιμένου εδάφους, η ανατολική πλευρά της εκκλησίας εφάπτεται στον φυσικό βράχο και επομένως δεν είναι ορατή. Στα βόρεια είναι προσαρτημένο ένα βοηθητικό κτήριο.

 

                Ο τρούλος με ανάγλυφη διακόσμηση από γυψομάρμαρο στυλ «Μπαρόκ»

 Ο κυρίως Ναός της Παναγίας Κερά (κυρά ) Ψωμού

 

Τόσο η εκκλησία όσο και το παρακείμενο κτήριο αποκαταστάθηκαν από τη Διεύθυνση Αποκατάστασης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών μνημείων και από την 23η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κατά τα έτη  2002-2009. Εξωτερικά το τύμπανο του θόλου είναι κυλινδρικό, με τέσσερα τοξωτά παράθυρα. Η οροφή και ο τρούλος του ναού ήταν καλυμμένα με τσιμέντο, πριν από την αποκατάσταση.

Η Αρχαιολογική Υπηρεσία αποκατέστησε τις πρωτότυπες πέτρινες πλάκες της κατασκευής. Η είσοδος στην εκκλησία βρίσκεται στη δυτική πλευρά. Εσωτερικά το Ιερό Βήμα είναι κανονικό. Αποτελείται από μια μεγάλη ημικυκλική κόγχη και δύο μικρότερες κόγχες, τοποθετημένες στο βόρειο και νότιο τοίχο. Αποτελούν την πρόθεση και το διακονικό αντίστοιχα.

Έξω από το Ιερό Βήμα, στον βόρειο τοίχο, υπήρχε άνοιγμα, το οποίο επέτρεπε αρχικά την επικοινωνία της εκκλησίας με το βοηθητικό κτίριο. Το δάπεδο είναι στρωμένο με μεγάλες μαρμάρινες πλάκες.

Το εσωτερικό της εκκλησίας φέρει ανάγλυφη διακόσμηση στυλ «Μπαρόκ». Αυτό το είδος της ανάγλυφης διακόσμησης στην Κυρά Ψωμού είναι μοναδική περίπτωση στη Σκύρο.

Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο. Είναι ιδιαίτερης αισθητικής και επιχρυσωμένο με φύλλα χρυσού. Σίγουρα δεν πρέπει να φιλοτεχνήθηκε στη Σκύρο. Στο πάνω μέρος του τέμπλου, υπάρχουν δεκατρείς εικόνες του Δωδεκάορτου (Κύκλος Εορτής) και στη μέση η εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα. Η Ωραία Πύλη του τέμπλου έχει βημόθυρα, που είναι ζωγραφισμένα με εικόνες του Ευαγγελισμού. 

 

Έξω από την εκκλησία υπάρχει μια μαρμάρινη στήλη και μέσα μια ιωνική στήλη. Η εκκλησία αναφέρεται από τον Ατέση ως ενοριακή.  Η προφορική παράδοση αναφέρει την εκκλησία ως «καθολική».

Αυτό δεν αποκλείεται σα γεγονός, αφού οι Ενετοί παρέμειναν στο Νησί για αρκετές δεκαετίες.

Όμως κανένα στοιχείο δεν επιβεβαιώνει αυτή την εκδοχή.

Η εκκλησία είναι των οθωμανικών χρόνων.

Επίτροποι είναι η Άννα Φ. Μαρούλη και ο Χρήστος Σαββόπουλος

 

---

[1] Γιατί έχει πολλές αρτοκλασίες

 [2]Από τη δυτική πλευρά, το πρώτο ίχνος του παλαιού τείχους είναι ο δυτικός πύργος, (πέργος). Ο δυτικός πύργος είναι ο μόνος από τους τέσσερις που βρίσκεται σε μια ζώνη που καταλαμβάνεται από τον μετέπειτα οικισμό. Στριμώχνεται και εξαφανίζεται από τα σύγχρονα σπίτια που συνδέονται με αυτόν. Ο ημικυκλικός πύργος έχει διάμετρο 9 μέτρα.. Νότια του πύργου, το τείχος έχει καλυφθεί εντελώς από τη σύγχρονη πόλη.

[3] Νίκη Πέρδικα: «Σκύρος, Μνημεία του Λόγου του Λαού», Εκδόσεις Αετός Α.Ε., Αθήναι 1943

 

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα

«Σκύρος: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)