ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ: Η λατρεία του θεού Διονύσου

 

 

Στον Διόνυσο προσφέρονταν δημόσιες θυσίες και γίνονταν πομπή

 Ο θεός Διόνυσος ίσως ήταν ένας από τους πιο πολυλατρεμένους θεούς στη Σκύρο. Άλλωστε ο αρχαιότερος βασιλιάς της Σκύρου και ιδρυτής της, ο Ενυεύς [1], ήταν γιός του Διονύσου και της Αριάδνης.

Ήταν φυσικό λοιπόν να υπήρξε μεγάλη λατρεία του θεού Διονύσου, αφού ένας από τους απογόνους του ήταν βασιλιάς του Νησιού.

Ο Ναός του τοποθετείται στη Μονή Αγίου Γεωργίου, στην τοποθεσία Προβακάς (προ του Βάκχου), ονομασία που σχετίζεται  με το θεό Βάκχο δηλ. τον Διόνυσο. Πιθανώς το κρασί που προσφέρεται στο πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου να αποτελεί συνέχεια του Διονυσιακού εθίμου [2]. Θραύσματα αρχαίων πλακών, που βρίσκονται στο κάστρο μαρτυρούν την ύπαρξη αρχαίου ναού.

Ο Ιταλός ποιητής Μεταστάσιος[3], στο έργο του «ο Αχιλλεύς εν Σκύρω» [4], αναφέρει ότι στο νησί υπήρχε μεγαλοπρεπής ναός του Βάκχου [5].

Σε μετάφραση του έργου του η αναφορά στο Ναό του Βάκχου λέει:

«Ένας Ναός μεγαλοπρεπής, αφιερωμένος στο θεό Βάκχο, στον οποίο Ναό κατεβαίνουν με δύο μεγάλες σκάλες και είναι περικυκλωμένος από καμάρες διέξοδοι από τα δύο πλάγια μέρη, οι οποίες καμάρες σχηματίζουν μια μεγάλη πεδιάδα, μεταξύ των διαστημάτων, όπου μια κολόνα απέχει της άλλης των καμαρών. Από το πλάι φαίνεται δάσος, το οποίο είναι αφιερωμένο στους Θεούς και από το άλλο Δόλοπες της Σκύρου. Η πεδιάδα είναι γεμάτη από εκείνους, όπου περιτριγυρίζουν την εορτή του Βάκχου, οι οποίοι με κάθε όργανο τραγουδούν τον χορό εις έπαινο και δόξα του Θεού Βάκχου»

Τη λατρεία του θεού Διονύσου στη Σκύρο, είναι πιθανόν, να μαρτυρούν τοποθεσίες, που υποθέτουμε ότι προέρχονται από διάφορες επωνυμίες του θεού Διονύσου. Ο Κρήσιος Διόνυσος να έδωσε το όνομα στο αρχαίο Κρήσιον (σημερινή Καλαμίτσα). Όπως πάλι η τοποθεσία Ληνώ έλαβε το όνομά της από τον  Ληναίο Διόνυσο, αλλά και η Λιναριά (αρχ. «ληνός», το πατητήρι των σταφυλιών). Από αυτές ή άλλες ονομασίες στη Σκύρο, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο θεός Διόνυσος λατρεύονταν, εκτός από το Κάστρο, και σε άλλες τοποθεσίες στη Σκύρο. Στον Διόνυσο προσφέρονταν δημόσιες θυσίες και γίνονταν πομπή, στην οποία έπαιρνε μέρος μία «κανηφόρος» [6] , όπως προκύπτει από μια επιγραφή του 2ου αιώνα π.Χ..

 

Ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς  πιθανολογεί ότι ο θεός Διόνυσος λατρεύτηκε στη Σκύρο με πολλές μορφές όπως: Θηβαίος Διόνυσος , ανατραφείς από την Ινώ, Ληναίος, Σαβάζιος, Βάκχος, Κρήσιος, Δουσαρεύς, Ταυρόμορφος και Άπις. Σ’ αυτές τις ονομασίες πέραν του Κρησίου και Ληναίου (Κρήσιον και Ληνώ), που αναφέρεται παραπάνω, ταυτίζει τις τοποθεσίες του Αγίου Γεωργίου Διασουρίτη με τον Δουσαρεύς, τα Απιά με τον Άπις, το Χριστό τ’ Αμπάση με τον Σαβάζιο Διόνυσο.

---

[1] Γνωστός βασιλιάς της Σκύρου. Ο Ενυεύς αναφέρεται στην Ιλιάδα του Ομήρου (ραψωδία Ι, στίχος 668). Την κόρη του Ιφις έδωσε ο Αχιλλέας στον Πάτροκλο ως δούλη, αφού κατέλαβε το νησί (Ιλιάδα. Ι 667).

[2] «Ναοί και λατρείαι του Διονύσου εν Σκύρω» Κ. Φαλτάϊτς 1939

[3] Ο Pietro Antonio Domenico Trapassi (1698 –1782), ήταν Ιταλός ποιητής. (Achille in Sciro 1736)

[4]«Η νήσος Σκύρος. Ιστορικόν Δοκίμιον από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς». Κωνσταντινίδης Μιχαήλ,  Τυπογραφείο Δ. Γ. Ευστρατίου,  Αθήνα 1901.

[5] προσωνυμία του θεού Διονύσου. Βάκχος πότης, ακόλαστος, άσωτος, περιπαιχτικός, μη εγκρατής. Ο θεός Διόνυσος ή Βάκχος είναι μυθική θεότητα της Αρχαίας Ελλάδας, γνωστός ως ο θεός του κρασιού.

[6] Κατά την Αρχαιότητα κανηφόροι ονομάζονταν γυναίκες ευγενούς καταγωγής που μετείχαν στις γιορταστικές πομπές προς τιμήν διαφόρων θεοτήτων. Οι γυναίκες αυτές δεν ήταν ιέρειες αλλά παρθένες με ωραίο σώμα και ακέραιο χαρακτήρα, μέλη σημαντικών οικογενειών των διαφόρων πόλεων. Ονομάζονταν κανηφόροι επειδή κατά τις πομπές μετέφεραν στα κεφάλια τους κάνιστρα (μικρά καλάθια), συνήθως επίχρυσα ή επάργυρα· στα καλαθάκια αυτά υπήρχαν οι πρώτοι καρποί της χρονιάς, ή διάφορα σκεύη χρήσιμα για τις θυσίες, όπως η ιερή μάχαιρα. Το να ήταν μια κοπέλα κανηφόρος, αποτελούσε μεγάλη τιμή για την ίδια και την οικογένειά της. 

 

 Η περιοχή της Καλαμίτσας

 

---