ΑΓΚΑΒΑΝΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

Ο «ΠΑΝΤΑΧΟΥ ΠΑΡΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΠΛΗΡΩΝ»

ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΟΥ Π.Α.ΜΕ.

Ο Δημήτρης Αγκαβανάκης υπήρξε ένα από τα πέντε συνδικαλιστικά στελέχη της «Επιτροπής Πρωτοβουλίας για την αγωνιστική ανασυγκρότηση και τον ταξικό προσανατολισμό του συνδικαλιστικού κινήματος». Έχει να επιδείξει μεγάλη προσφορά στο Π.Α.ΜΕ. από την πρώτη μέρα. Είναι ένας αγνός ανιδιοτελής αγωνιστής, δάσκαλος στο επάγγελμα. Αναπτύσσει έντονη συνδικαλιστική δραστηριότητα, από τη μέρα του διορισμού του, σε πολλούς Συλλόγους δασκάλων. Διετέλεσε αντιπρόεδρος στη Δ.Ο.Ε. και στην ΑΔΕΔΥ και μέλος του συνδικαλιστικού τμήματος του ΚΚΕ, υπεύθυνος για τη συνδικαλιστική δουλειά στο χώρο του Δημοσίου. Δε θα φτάσει σε ψηλότερα κομματικά κλιμάκια αν και έχει τις δυνατότητες, τα προσόντα και τη θέληση για προσφορά. Δεν ανήκει σε ομάδες ούτε επιδιώκει την ευμένεια κανενός. Ίσως αυτό να αποτελεί μειονέκτημα. Στο Π.Α.ΜΕ. τον γνώρισα σαν τον καλοσυνάτο και πράο σύντροφο, που καρτερικά και χωρίς αντίρρηση βγάζει σε πέρας όλα τα καθήκοντα που του ανατίθενται, χωρίς να ζητά τιμητική αναγνώριση των πράξεών του.. Ακούραστος να πάει σε ομιλίες, να κάνει περιοδείες, να γράψει ανακοινώσεις, να δει  τους τούρκους πολιτικούς πρόσφυγες, να συμμετέχει σε αποστολές στο Εξωτερικό. Αργότερα, περί το 2010-2011 «χάνεται» από τις κομματικές δραστηριότητες. Αυτό συμβαίνει συνήθως για όσους πέφτουν στη δυσμένεια της ηγεσίας του ΚΚΕ, επειδή δεν επιδιώκουν να γίνονται αρεστοί σε αυτή αλλά κάνουν με συνέπεια τη δουλειά τους και δεν τους αρέσουν τα  «κουτσομπολιά».

Στις 15 Φεβρουαρίου 2003,........................

μέρα αντιιμπεριαλιστικών συλλαλητηρίων σε όλη τη χώρα εναντίον του Αμερικανο-Νατοϊκού πολέμου στο Ιράκ, κρεμιούνται στην Ακρόπολη πανό με αντιπολεμικά συνθήματα. Το γεγονός και η φωτογραφία γίνεται παγκόσμια είδηση. Η Κυβέρνηση αντιδρά έντονα με το επιχείρημα ότι «βεβηλώνεται ο ιερός βράχος της Ακροπόλεως». Με τη μαρτυρία μάλιστα ενός Κυβερνητικού συνδικαλιστή του Υπουργείου Πολιτισμού (ΠΑΣΚΕ) ασκείται ποινική δίωξη στο στέλεχος του Π.Α.ΜΕ Δημήτρη Αγκαβανάκη. Οι κατηγορίες που καταλογίζονται στο Δ. Αγκαβανάκη είναι καταστροφή λουκέτων και «παράνομη» είσοδος στην Ακρόπολη.  Η εκδίκαση της υπόθεσης που εκδικάζεται στο Γ΄ τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών στις 2 Νοεμβρίου 2006 (Κυβέρνηση ΝΔ) αναβάλλεται, γιατί ο καταδότης συνδικαλιστής της ΠΑΣΚΕ δεν τόλμησε να εμφανιστεί. Η νέα δικάσιμος ορίζεται για τις 11 Ιουνίου 2007. Στην δίκη που τελικά διεξάγεται στις 11 Ιουνίου 2007, απόντος και πάλι του καταδότη συνδικαλιστή της ΠΑΣΚΕ, το δικαστήριο αθώωσε πανηγυρικά τον Δ. Αγκαβανάκη. Αξίζει να σημειωθεί ότι εκατοντάδες συνδικαλιστικές οργανώσεις και συνδικαλιστές από όλο το φάσμα του συνδικαλιστικού κινήματος εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους προς τον διωκόμενο και απαίτησαν την απαλλαγή του[1]. Μεγάλη αίσθηση στο δικαστήριο έκανε η παρουσία και η αγόρευση του καθηγητή Ποινικού δικαίου και πρώην υπουργού Γ. Α. Μαγκάκη που παρουσίασε πληθώρα τηλεγραφημάτων και email που του στάλθηκαν από πολλές χώρες και εξέφραζαν συγχαρητήρια για το γεγονός των αντιπολεμικών πανό στο βράχο της Ακρόπολης. Μεγάλη εντύπωση έκαναν οι αγορεύσεις της εισαγγελέως και της προέδρου του δικαστηρίου που θεώρησαν ότι η πράξη της ανάρτησης των αντιπολεμικών πανό τίμησε τη χώρα μας. Αργότερα μάθαμε, χωρίς να είμαστε σε θέση να το επιβεβαιώσουμε, ότι  το θάρρος τους αυτό το πλήρωσαν με δυσμενείς μεταθέσεις. Ο Δ. Αγκαβανάκης στα ερωτήματα των δικαστών απάντησε: «Ήμουν παρών σε αυτή την ενέργεια που στόχο είχε να δείξει την ανάγκη να αντιδράσουν οι λαοί σε αυτόν το βρώμικο πόλεμο». Ο συνήγορος υπεράσπισης, Θ. Θεοδωρόπουλος, τόνισε χαρακτηριστικά «ότι η ενέργεια αυτή ήταν συμβολή στην ειρήνη, ήταν σεβασμός στο περιεχόμενο του ίδιου του μνημείου». Το Π.Α.ΜΕ. σε ανακοίνωσή του καταγγέλλει την κυβέρνηση της ΝΔ  και την προειδοποιεί ότι όχι μόνο θα συνεχίσει τον αγώνα ενάντια στην πολιτική της και ότι αυτού του είδους οι διώξεις δεν το τρομοκρατούν.[2]

Ο Δημήτρης Αγκαβανάκης δραστηριοποιείται στο τμήμα διεθνών σχέσεων του Π.Α.ΜΕ. και συμμετέχει στις πρώτες  ευρωπαϊκές  συναντήσεις του Π.Α.ΜΕ. με εκπροσώπους του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος. Ασχολείται  ιδιαίτερα με συνδικαλιστικές οργανώσεις των Βαλκανικών χωρών και της Τουρκίας. Μαζί συζητούσαμε πολλές φορές για τις εμπειρίες του, κυρίως από τον αγώνα των Κούρδων της Τουρκίας. Σε μία τέτοια συζήτηση, παρουσία και άλλων στελεχών, μας μίλησε για τις μεγαλειώδεις γιορταστικές εκδηλώσεις, με την ονομασία Nevruz, που τελούν κάθε χρόνο στις 21 Μάρτη οι Κούρδοι της Τουρκίας.  

Με τις εκδηλώσεις αυτές οι Κούρδοι γιορτάζουν την αναγέννηση της φύσης που όμως την έχουν συνδέσει με την πολυπόθητη εθνική αναγέννησή τους, με τη δημιουργία του δικού τους, εθνικά ανεξάρτητου, κράτους. Ο Δημήτρης Αγκαβανάκης, μετά από πρόσκληση των κούρδων αγωνιστών του P.K.K. (Partiya Karkeren Kurdistani)[3] που ζουν στη Ελλάδα, στάλθηκε στο Diyarbakir (Ντιγιάρμπακίρ)[4], το 2004, ως εκπρόσωπος του Π.Α.ΜΕ., για να παραστεί σε αυτές τις γιορταστικές εκδηλώσεις. Όταν επέστρεψε, θυμάμαι, με πόσο πάθος και γλαφυρότητα μας αφηγήθηκε μοναδικές εμπειρίες που βίωσε τις πέντε μέρες που διέμεινε σε αυτήν την ορεινή πόλη της Τουρκίας που κατοικείται κατά 90% από Κούρδους. Όπως μας έλεγε, βρέθηκε στο οροπέδιο αυτής της πόλης σε μια πρωτοφανή συγκέντρωση περίπου τριών εκατομμυρίων κούρδων που πάλλονταν από το πάθος για τη λευτεριά και θύμιζαν τους δικούς μας αγωνιστές του 1821. Αυτή η εικόνα που είδε όταν αναγγέλθηκε η παρουσία του και πήρε το μικρόφωνο για να μεταφέρει την αλληλεγγύη του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος της Ελλάδας, ήταν ένα ξέφρενο παραλήρημα. Φώναζαν, όπως μας έλεγε, ένα σύνθημα που μετά που του το μετέφρασαν έλεγε ότι όπως οι Έλληνες αγωνιστές του 1821 διώξανε του Τούρκους κατακτητές έτσι και οι Κούρδοι που πολεμούν τους ίδιους κατακτητές, θα τα καταφέρουν και θα φτιάξουν το δικό τους κράτος. Επίσης, όπως μας έλεγε, ήταν μοναδική και η εμπειρία που έζησε όταν την επόμενη μέρα τον πήγαν στα κουρδικά λημέρια στα βουνά του Diyarbakir. Εκεί είδε τη σύγχρονη «κλεφτουριά» των Κούρδων, έζησε μοναδικά περιστατικά από την εκπαίδευση των Κούρδων ανταρτών σ’ αυτά τα λημέρια.

Η αλληλεγγύη του Π.Α.ΜΕ.  προς τους Τούρκους και Κούρδους αγωνιστές πολιτικούς κρατούμενους, που το Τουρκικό κράτος τους είχε έγκλειστους στα διαβόητα «λευκά κελιά», ήταν σημαντική. Τα «λευκά κελιά» είναι μεσαιωνικά κελιά φυλακών όπου οι κρατούμενοι ζουν εκεί μέσα τον τέλειο απομονωτισμό και δε βγαίνουν ούτε για φαγητό. Πρόκειται για απομονωμένα κελιά φυλακών υψίστης ασφαλείας (φυλακές τύπου F). Έχουν διάσταση 10 τ.μ. και είναι πλήρως ηχομονωμένα. Η τουαλέτα βρίσκεται μέσα στο κελί. Η παροχή νερού, ο φωτισμός και ο εξαερισμός βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Διεύθυνσης των φυλακών. Αυτή αποφασίζει πότε και πώς θα λειτουργήσουν. Οι κρατούμενοι δεν έρχονται ποτέ σε επαφή μεταξύ τους, αφού κάθε κελί έχει πόρτα σε αυλή περίπου 60 τ.μ. η οποία είναι περιφραγμένη από τοίχο ύψους οχτώ μέτρων. Δεν προβλέπεται κανένα είδος επαφής με τον έξω κόσμο. Απαγορεύεται το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και τα βιβλία. Κανείς δεν μπορεί να ακούσει τους κρατούμενους εκτός από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους από ειδικό μεγάφωνο, ενώ βιντεοκάμερες τον παρακολουθούν επί 24ώρου βάσεως. Το αναρρωτήριο είναι χωρισμένο σε κελιά. Ο κρατούμενος επιτρέπεται να έρθει σε επαφή αποκλειστικά μόνο με το διευθυντή, το γιατρό και τον δεσμοφύλακα που τον μετακινεί. Το τούρκικο κράτος ονομάζει αυτές τις φυλακές «ξενοδοχεία πολυτελείας». Μέσα σ’ αυτά τα κελιά, που «σαλεύει» ο νους του ανθρώπου, οι αγωνιστές πολιτικοί κρατούμενοι υπόκεινται σε βασανιστήρια. Τη χρονική περίοδο, των πρώτων χρόνων του Π.Α.ΜΕ., κήρυξαν απεργία πείνας μέχρι θανάτου ενάντια στις συνθήκες απομόνωσης των φυλακών τύπου F. Πολλοί από αυτούς τους αγωνιστές εξοντώθηκαν στη φυλακή. Πολλοί  βγήκαν νεκροί και άλλοι ανάπηροι και τρελοί. Στις 19-22 Δεκεμβρίου 2000 ο στρατός και οι αστυνομικές δυνάμεις επιχείρησαν για να θέσουν τέρμα στην αντίσταση των κρατουμένων στις φυλακές σε όλη την Τουρκία. Προκλήθηκε μεγάλη σφαγή στην οποία δολοφονήθηκαν 28 φυλακισμένοι αγωνιστές. Ο αγώνας των απεργών πείνας μέχρι θανάτου συνεχίστηκε και τα έτη 2001-2004. Όλο αυτό το διάστημα πέθαναν 107 κρατούμενοι απεργοί πείνας.

Το Π.Α.ΜΕ. έστειλε επανειλημμένα αποστολές για να τους εκφράσει έμπρακτα την αλληλεγγύη του και να απαιτήσει την άμεση απελευθέρωσή τους. Ο σύντροφος Δ. Αγκαβανάκης είχε την ευθύνη και συμμετείχε σε όλες αυτές τις αποστολές. Στις συζητήσεις του τμήματος διεθνών σχέσεων και στην Εκτελεστική Γραμματεία  περιέγραφε την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση αυτών των αγωνιστών και τον αγώνα τους για ελευθερία και ανεξαρτησία. Το τουρκικό κράτος ασκούσε τρομοκρατία σε βάρος τους. Σε μια περίπτωση η αντιπροσωπεία του Π.Α.ΜΕ.  ζήτησε επίσημα να της επιτραπεί να συναντήσει τους έγκλειστους αγωνιστές στα λευκά κελιά. Η Διεύθυνση των φυλακών αντιμετώπισε εχθρικά και με μεγάλη σκαιότητα την αποστολή και απαγόρεψε κάθε ενδεχόμενο συνάντησης με τους κρατουμένους. Όταν μάλιστα αντιλήφθηκαν ότι κάποιοι από την αντιπροσωπεία έκαναν βήματα προς τα κελιά, οι δεσμοφύλακες έγιναν απειλητικοί. Μετά από λίγο έγινε έφοδος της τούρκικης αστυνομίας στα γραφεία της «Επιτροπής αλληλεγγύης στους πολιτικούς κρατούμενους των λευκών κελιών» και τα κατάστρεψαν. Αλλά και όταν η αντιπροσωπεία έφτασε στο γραφείο των δικηγόρων υπεράσπισης αυτών των κρατουμένων, βρήκαν το γραφείο με παραβιασμένη την πόρτα και με σπασμένα τα έπιπλα του. Το ποτήρι όμως της αγανάκτησης ξεχείλισε όταν μαθεύτηκε ότι λίγο πριν είχε ξεψυχήσει ένας απεργός πείνας σε λευκό κελί. Σχηματίστηκε μια μεγάλη διαδήλωση που χτυπήθηκε άγρια με χημικά και άγριο ξύλο από στρατό και τις δυνάμεις καταστολής της αστυνομίας. Τα περιστατικά σε κάθε επίσκεψη αλληλεγγύης αντιπροσωπειών του Π.Α.ΜΕ. στην Τουρκία είναι πολλά και δείχνουν την βαρβαρότητα του αστικού κράτους- ανεξάρτητα από τη μορφή που έχει αυτό το κράτος -προς τους αγωνιστές που παλεύουν για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση. Αυτό το βίωσαν τα μέλη των αποστολών του Π.Α.ΜΕ. σε όλες τις επισκέψεις τους προκειμένου να εκφράσουν την συμπαράσταση και αλληλεγγύη τους στους τούρκους αγωνιστές που βρίσκονταν στις φυλακές είτε σύρονταν στα δικαστήρια. Ο Δημήτρης Αγκαβανάκης μας περιέγραψε ότι στις περισσότερες δίκες τούρκων αγωνιστών που παραβρέθηκε  με την αντιπροσωπεία του Π.Α.ΜΕ., οι τούρκοι αγωνιστές οδηγούνταν στα δικαστήρια σιδηροδέσμιοι και όσοι από τις αντιπροσωπείες συμπαράστασης κατάφερναν να μπουν μέσα στο δικαστήριο μετά από εξονυχιστικό σωματικό έλεγχο, ήταν υπό συνεχή παρακολούθηση σε ειδικές θέσεις. Μόνο σε μια περίπτωση οι μετέχοντες σε αντιπροσωπεία του Π.Α.ΜΕ., κατάφεραν να διαφύγουν της προσοχής και μπόρεσαν για λίγα λεπτά να μοιράσουν στο ακροατήριο του δικαστηρίου, ανακοινώσεις καταδίκης της τουρκικής κυβερνητικής τρομοκρατικής τακτικής ενάντια στους τούρκους αγωνιστές και απεργούς. Όλοι αυτοί που προχώρησαν σε αυτή την πράξη θεωρήθηκαν από το δικαστήριο ταραχοποιοί. Αρχικά ειπώθηκε από τον πρόεδρο του δικαστηρίου να κλειστούν στο κρατητήριο αλλά όταν κατάλαβαν ότι δεν ήταν τούρκοι πολίτες, για πολιτικές σκοπιμότητες, αρκέστηκε στην αποπομπή τους από την αίθουσα του δικαστηρίου.   

Ανάλογες εμπειρίες μας έλεγε και από την επίσκεψη του στην Παλαιστίνη το 2005, μετά από σχετική πρόσκληση των Παλαιστινίων αγωνιστών προς το Π.Α.ΜΕ.. Εκεί όπως μας έλεγε οι κατακτητές εβραίοι θύμιζαν τους ναζί κατακτητές. Είχε πάει σε μέρες της Intifada των Παλαιστινίων και οι εβραίοι είχαν επιδοθεί σε αιματηρές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις σε βάρος των Παλαιστινίων αγωνιστών. Εξιστορούσε την ακραία εχθρική συμπεριφορά των στρατιωτών και αστυνομικών του Ισραήλ από την ώρα που πάτησε το πόδι του στο αεροδρόμιο του Tel-Aviv και καθόλη τη διάρκεια της επίσκεψης της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Ιερουσαλήμ, στη Nablus, στη Γάζα και σε άλλες πόλεις. Μας έλεγε ότι αυτές οι παλαιστινιακές πόλεις είναι σαν νησίδες μέσα σε κατεχόμενο, από τους ισραηλινούς, παλαιστινιακό έδαφος και για να τα καταφέρουν να μπουν μέσα σε αυτά τα μέρη αναγκάζονταν να σταθμεύουν το αυτοκίνητο που τους μετέφερε, σε μεγάλη απόσταση από αυτές τις πόλεις και στη συνέχεια με πεζοπορία από κρυφά μονοπάτια κατάφεραν να μπουν. Δε μπορούσε να συγκρατήσει  το μίσος του και η αγανάκτησή του φούντωνε όταν έβλεπε τα ισραηλινά στρατιωτικά περίπολα στις παλαιστινιακές πόλεις και εκείνος όπως και όλη η αντιπροσωπεία δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα. Όμως όταν οι παλαιστίνιοι τόνιζαν πόσο τους έδινε κουράγιο και δύναμη η έμπρακτη αλληλεγγύη από την Ελλάδα και από όλον τον κόσμο, τότε καταλάβαινε ο καθένας ότι το διεθνιστικό καθήκον του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος πρέπει να είναι σε καθημερινή προτεραιότητα.

---

[1] Ανάμεσα στις οργανώσεις που αποφάσισαν ψηφίσματα περιλαμβάνονται οι:

Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΠΟΕ-ΟΤΑ).

Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία (Π.Ο.Ε.ΔΗ.Ν). 

Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας (ΔΟΕ).

Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ). 

Σύνδεσμος Συνταξιούχων Πολιτικών Δημοσίων Υπαλλήλων.

Πανελλήνια Ομοσπονδία Αντιστασιακών Οργανώσεων. 

Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης.

[2] Δελτίο Τύπου του Π.Α.ΜΕ., 31 Οκτωβρίου 2006

«Το Π.Α.ΜΕ. καταγγέλλει την κυβέρνηση της Ν.Δ., που σαν άξιος συνεχιστής των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, συνεχίζει τον αντεργατικό αντιλαϊκό κατήφορο σέρνοντας στο δικαστήριο το στέλεχος του Π.Α.ΜΕ. Δημήτρη Αγκαβανάκη. Ο Δ. Αγκαβανάκης, όπως και εκατοντάδες άλλα συνδικαλιστικά στελέχη του Π.Α.ΜΕ., στις 15 Φλεβάρη του 2003 πρωτοστάτησαν στις αντιπολεμικές εκδηλώσεις εκφράζοντας τα αισθήματα των εργαζομένων και του ελληνικού λαού ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο κατά του λαού του ΙΡΑΚ. Είμαστε υπερήφανοι που όλη η ανθρωπότητα είδε την Ακρόπολη στολισμένη με το ΣΤΟΠ στον πόλεμο. Είμαστε υπερήφανοι που τα στελέχη του ταξικού κινήματος είναι στην πρωτοπορία, όχι μόνο για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των κατακτήσεων των εργαζομένων, αλλά και σε όλα τα μέτωπα της ταξικής πάλης και των κοινωνικών αγώνων. Προειδοποιούμε τη Ν.Δ. και την κυβέρνησή της ότι όχι μόνο θα συνεχίσουμε τον αγώνα ενάντια στην πολιτική της, αλλά αυτού του είδους οι διώξεις, όπως και στο παρελθόν, δε μας τρομοκρατούν, αλλά μας ατσαλώνουν, μας δυναμώνουν, μας κάνουν πιο πεισματάρηδες στο δίκαιο αγώνα της εργατικής τάξης ενάντια στους πολέμους των καπιταλιστών, ενάντια στους καθημερινούς ταξικούς πολέμους, ενάντια στο καθεστώς της εκμετάλλευσης»

[3] P.K.K. (Partiya Karkeren Kurdistani) είναι κουρδική μαχητική οργάνωση η οποία 1984-2013 διεξάγει ένοπλο αγώνα εναντίον του Τουρκικού κράτους για πολιτιστικά και πολιτικά δικαιώματα και της αυτοδιάθεσης των Κούρδων στην Τουρκία , οι οποίοι αποτελούν  το 10% έως 25% του πληθυσμού. Οι Κούρδοι υπόκεινται  σε επίσημη καταπίεση για δεκαετίες. Το Ρ.Κ.Κ. ιδρύθηκε επίσημα στις 27 Νοεμβρίου 1978 σε μία συγκέντρωση στο χωριό Fis στην περιοχή Litze του Diyarbakir από μια ριζοσπαστική κουρδική ομάδα φοιτητών υπό την ηγεσία του Αμπντουλάχ Οτσαλάν . Το Ρ.Κ.Κ. έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση σε διεθνές επίπεδο από το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ, την Ε.Ε. και από διάφορα κράτη.

[4] Το Diyarbakir είναι η μεγαλύτερη πόλη του τουρκικού Κουρδιστάν. Βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Τίγρη και είναι το διοικητικό κέντρο της επαρχίας Ντιγιάρμπακίρ. Έχει  πληθυσμό 900.000 κατοίκους και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Νοτιοανατολική Ανατολίας μετά την Gaziantep. Η πόλη είναι αρχαιότατη και αναφέρεται σε Ασσυριακές και Αραμαϊκές πηγές. Στην περιοχή βρίσκονται ορυχεία χαλκού. Μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο η πόλη είχε σημαντικό χριστιανικό, αρμενικό και συριακό πληθυσμό, ο οποίος εξοντώθηκε ή εκτοπίστηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Σήμερα ο πληθυσμός της πόλης είναι στη μεγάλη πλειοψηφία του Κούρδοι. Για το λόγο αυτό η πόλη θεωρείται ως η «ανεπίσημη πρωτεύουσα» του τουρκικού Κουρδιστάν.