ΣΚΥΡΟΣ: Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Πέρασαν πολλά χρόνια από την πρώτη μέρα που επισκέφθηκα το Νησί. Στη διάρκεια αυτής της έρευνας μού δόθηκε η ευκαιρία να αναβιώσω όλα τα συναισθήματα που ένιωσα τότε και να γνωρίσω σε βάθος το μέρος που με ενθουσίασε.

Από την πρώτη στιγμή συνειδητοποίησα ότι βρέθηκα σ’ ένα τόπο, που αποτελεί ένα κρυμμένο φυσικό μνημείο  με ανεκτίμητο πλούτο πολιτιστικής κληρονομιάς και εκκλησιαστικής παράδοσης. Αισθανόμουν πάντοτε την ομορφιά της άγριας φύσης του Βουνού και της ηρεμία της Μερόης. Πολλές φορές ερχόταν στη μνήμη η αρχαία ιστορία από τα χρόνια του Τρωικού πολέμου του Αχιλλέα και τους άθλους του  Θησέα. Προσπάθησα να ζήσω με τη φαντασία μου την καθημερινή ζωή των κατοίκων στους  αιώνες που πέρασαν. Εκείνων που ζούσαν  σ’ ένα νησί στο μέσο του πελάγους και που επιβίωναν αποκομμένοι  από κάθε είδους βοήθεια.

Από τους αρχαίους χρόνους μέχρι τη Βυζαντινή περίοδο κατάφεραν να αναπτυχθούν και να προστατευθούν από τους κάθε λογής κατακτητές και τις πειρατικές επιδρομές. Η Σκύρος, απόμακρη και ανυπεράσπιστη, ζούσε πάντα με το φόβο των πειρατών και των Λιάπηδων μέχρι τους χρόνους της ίδρυσης του Νεοελληνικού Κράτους. Πολλές φορές λεηλατούσαν το Νησί, αρπάζοντας τους κατοίκους σκλάβους. Οι κάτοικοι υπέφεραν, καθώς  ζούσαν μέσα σε συνεχείς κινδύνους.

Έτσι, η κοινωνία όφειλε να βρει τρόπους αντίστασης, ώστε  να διατηρήσει τη συνοχή και τη φυσιογνωμία της.  

Απέναντι σε όλα αυτά λοιπόν, η μόνη διέξοδος από τη βασανιστική πραγματικότητα ήταν η βαθιά ριζωμένη πίστη στην ορθοδοξία και η προσευχή στο Θεό. Η πίστη αυτή αναδείχτηκε κιβωτός σωτηρίας της συνείδησης των Σκυριανών. Έτσι εξηγείται το έντονο θρησκευτικό τους συναίσθημα και το μεγάλο ποσοστό  βαθιάς θρησκευτικής τους πίστης.

Η εσωτερική συνοχή και η δύναμη της πίστης είναι τα στοιχεία εκείνα, που κράτησαν αναλλοίωτα τα έθιμα και τις παραδόσεις, στο πέρασμα των χρόνων, πολλές φορές κάτω  από αντίξοες συνθήκες. Το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα επηρέασε καταλυτικά την ιστορία, τον πολιτισμό, τους θρύλους  και την παράδοση του Νησιού.

Η βαθιά πίστη διαμόρφωσε το ορθόδοξο φρόνημα και τα βιώματα των κατοίκων, που σε συνέργεια με τη  θεοκρατούμενη ατομική και κοινωνική ζωή των Σκυριανών και την ανάγκη του προσκυνήματος αποτέλεσαν τις κύριες αιτίες της ίδρυσης τόσων πολλών εκκλησιών.

Εκατοντάδες εκκλησίες είναι διασκορπισμένες μέσα στο χωριό και σε κάθε κρυφή γωνιά  της αγροτικής και ορεινής περιοχής του Νησιού. Οι εκκλησιαστικοί εορτασμοί και τα πανηγύρια αποτέλεσαν και αποτελούν τόπο συνάθροισης, συναναστροφής και  γλεντιού.  Το γεγονός αυτό τα καθιστά σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού της Σκύρου.

Αυτός ο πολιτισμός αποτελεί ανεκτίμητη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές και συνδέει το παρελθόν των Σκυριανών με το παρόν και το μέλλον τους.

Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου συνειδητοποίησα το μέγεθος του θησαυρού της παράδοσης που φέρει η Σκύρος και ένιωσα μπροστά στα μάτια μου να ξετυλίγεται το κουβάρι της ιστορίας.

Ευελπιστώ μέσω του βιβλίου μου να κατέγραψα στωικά και με ευλάβεια αυτό το κληροδότημα της Σκύρου. Πρόθεσή μου είναι να μεταλαμπαδεύσω τη γνώση που αποκόμισα στις επόμενες γενιές, ώστε ο πολιτισμός της να συνεχίζει να ανθίζει στο πέρασμα των αιώνων, ξεπερνώντας σύγχρονα εμπόδια και οποιαδήποτε εκφυλιστικά φαινόμενα.

Πολλοί είναι οι ιστορικοί και ερευνητές, Έλληνες και Ξένοι, που ασχολήθηκαν με την ιστορία και τον πολιτισμό της Σκύρου. Τους ευχαριστώ που με βοήθησαν στη δουλειά μου, καθώς χρησιμοποίησα με σεβασμό δικές τους εκτιμήσεις και στοιχεία των ερευνών τους.

Ήθελα ξεχωριστά να ευχαριστήσω τον Δημήτριο Αγγελή, πρώην Δήμαρχο Σκύρου, ο οποίος με τις βαθιές του γνώσεις, ως προς την εκκλησιαστική ιστορία της Σκύρου, μου πρόσφερε σημαντική και ανεκτίμητη βοήθεια. Από την αρχή ως το τέλος της έρευνάς μου συνέβαλε ουσιαστικά με πληροφορίες και στοιχεία. Χωρίς τη βοήθειά του αυτή η έκδοση ίσως ήταν φτωχότερη.

Επίσης, ήθελα να ευχαριστήσω τον πολιτικό μηχανικό Γιάννη Φεργάδη και τον δάσκαλο Κωστή Φεργάδη, που με τις χρήσιμες πληροφορίες τους συνέβαλαν στην ολοκλήρωση αυτής της έκδοσης. Ευχαριστώ τον γέρο Κώστα Κατσαρέλια, τον γέρο Νίκο Ματζουρανάκη, τον μπάρμπα μου Γιώργη Μαυρογιώργη και τη γυναίκα του Αμέρισσα Φτούλη-Μαυρογιώργη, την κυρά Άννα Τριανταφύλλου και την εγγονή της Βασιλιάννα Αργύρη,  την κυρά Μαρία Κουτσούπη. Επίσης ευχαριστώ τις κυρίες Άννα Μαυρίκου-Παπανικολάου και τον σύζυγό της Θεοδόσιο, Νατάσα Λεβέντη, Γιώτα Φτούλη, Άννα Κουτσούπη και τους αμέτρητους Σκυριανούς, που με κάθε τρόπο με βοήθησαν να εμπλουτίσω το βιβλίο μου με θρύλους, παραδόσεις και ιστορικά στοιχεία των Εκκλησιών της Σκύρου. Ευχαριστώ την υπάλληλο της αρχαιολογίας Σοφία Μπαλάσου, που με βοήθησε να έχω πρόσβαση στους Ναούς εποπτείας της αρχαιολογικής υπηρεσίας.

Εκφράζω τις ευχαριστίες μου στο Γ.Ε.Α. και στους Διοικητές της 135 Σ.Μ. για τη διευκόλυνση φωτογράφισης των Εκκλησιών και των αρχαιολογικών χώρων μέσα στο χώρο του Στρατιωτικού Αεροδρομίου. Τέλος, ήθελα να ευχαριστήσω τη Σκυριανή φιλόλογο-αρχαιολόγο Μαρία Διαμαντή-Παπαγεωργίου και  την φιλόλογο Άννα Καραχρήστου-Τσατσάνη για την κουραστική και επίμονη εργασία της φιλολογικής και λογοτεχνικής επιμέλειας της έκδοσης.

Ελπίζω με την προσπάθειά μου να θέτω ένα  ακόμα λιθαράκι στον ανεξάντλητο  πλούτο του Σκυριανού Πολιτισμού.

 

Γεώργιος Αχιλλέα Κρίκας