ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ-Ιερός Ναός Πέντε Μαρτύρων

 

Ιερός Ναός Πέντε Μαρτύρων (1)

(Ευστράτιος, Αυξέντιος, Ευγένιος, Μαρδάριος και Ορέστης)

 

Εορτάζουν στις 13 Δεκεμβρίου

Θέση: Μεγάλη Στράτα – Χωριό.

Χρονολογία:17ος-18ος αιώνας.

 

 

Πρόκειται για ένα μικρό μονόκλιτο θολωτό ναό, με τυφλές καμάρες και θολωτό Ιερό Βήμα. Μοιάζει με ένα κύβο πάνω στον οποίο έχει τοποθετηθεί ο τρούλος, που αποτελεί την κύρια εκκλησία. Ανατολικά «προστίθεται» ένα θολωτό Ιερό Βήμα.

Το μόνο άνοιγμα του κτηρίου είναι η είσοδος της εκκλησίας στον δυτικό τοίχο. Στον ανατολικό τοίχο του Ιερού Βήματος, υπάρχουν τρεις ημικυκλικές κόγχες, που αντικαθιστούν την Αγία Τράπεζα, την πρόθεση και το διακονικόν.

Υπάρχει μια τέταρτη ορθογώνια κόγχη στο βόρειο τοίχο. Το πάτωμα της εκκλησίας είναι ο φυσικός βράχος. Διατηρούνται τοιχογραφίες σε αρκετά σημεία. 

 

 

Ο Ναός φαίνεται ότι ήταν πλήρως τοιχογραφημένος, αλλά καλύφθηκε με ασβέστη, όπως συνέβη και σε άλλους Ναούς.

Στο Ναό βρέθηκε επιτάφιος επιγραφή «Απολλωνία Μοιραξένους εξ (Ση)μαχιδών»

Στον τρούλο απεικονίζεται ο Χριστός Παντοκράτορας περιτριγυρισμένος από τις Ουράνιες Δυνάμεις. Στο θόλο του Ιερού Βήματος αναπαριστούν τη Γέννηση του Χριστού και τη Βάπτιση.

Μικρά κομμάτια τοιχογραφίας σώζονται επίσης στον δυτικό και βόρειο τοίχο του κυρίως Ναού. Οι τοιχογραφίες είναι του 17ου-18ου αιώνα. 

 

 

Το τέμπλο είναι χτισμένο. Πάνω από την Ωραία Πύλη είναι τοποθετημένο ένα ξύλινο σκαλιστό κομμάτι.

Υπάρχει ένα θραύσμα κίονα, μπροστά και δεξιά του τέμπλου. Άλλο ένα θραύσμα βρίσκεται έξω, δεξιά της εισόδου. Εξωτερικά στον ανατολικό τοίχο είναι τρία εντοιχιζόμενα κομμάτια κιόνων.

Μπροστά και δεξιά της εισόδου βρίσκεται ένας τάφος. Στο εσωτερικό του Ναού βρίσκεται ένας άλλος τάφος.

Χρέη επιτρόπου εκτελεί το Μουσείο Φαλτάϊτς.

 

 

(1) Οι Άγιοι Πέντε Μάρτυρες, έζησαν το 296 μ.Χ. Ο Ευστράτιος, άρχοντας της περιοχής των Αραβράκων και ανώτερος στρατηγός. Μαρτύρησε «εν τή τρισκαιδεκάτη (13) του Δεκεμβρίου μηνός Ο Αυξέντιος, τοπικός Ιερέας του Σεμέντερε και φίλος του Ευστρατίου. Αποκεφαλίστηκε από τον δούκα Λυσία,. Ο Ευγένιος, χιλίαρχος του Ρωμαϊκού στρατού, θέλησε να μαρτυρήσει μαζί με το φίλο του Ευστράτιο. Ο Μαρδάριος, οικοδόμος ακολούθησε τον Ευστράτιο στο μαρτύριο. Ο Ορέστης, νεαρός στρατιώτης. Θανατώθηκε αφού ξάπλωσε σε σιδερένιο κρεβάτι που το , βύθισαν στις φλόγες. (πηγή: el.wikipedia.org)

 

Άγιος Ανδρέας

 

 

Τέσσερις άγνωστες πτυχές για τον βίο του Πρωτόκλητου μαθητή του Χριστού

 

 Ο Άγιος Ανδρέας οποίος εορτάζεται στις 30 Νοεμβρίου, ήταν αδελφός του Αποστόλου Πέτρου και μάλιστα κατέχει τον τίτλο «Πρωτόκλητος» επειδή ήταν ο πρώτος κληθείς από τον Ιησού Χριστό. Παρακάτω δίνονται τέσσερεις άγνωστες πτυχές από τη ζωή του.

«Ήταν παρών σε μεγάλα θαύματα του Ιησού»

Ο Άγιος Ανδρέας, σύμφωνα με πηγές πατέρων της Εκκλησίας, είχε δει «ιδίοις όμμασι» κάποια γνωστά θαύματα του Χριστού, όπως τη θεραπεία της πεθεράς του Πέτρου στην Καπερναούμ, ή την τέλεση του θαύματος του χορτασμού των πεντακισχιλίων.

«Πιθανόν να μην κατάλαβε το μήνυμα του Ιησού για το γκρέμισμα του Ναού του Σολομώντα»

Όταν ο Χριστός προανήγγειλε την καταστροφή του Ναού του Σολομώντα, ο Πέτρος ανήκε – κατά την άποψη σύγχρονων δυτικών θεολόγων – στη μερίδα του κοινού που δεν αντιλήφθηκε πλήρως το νόημα πίσω από αυτή την κουβέντα. Θυμίζουμε πως ο Χριστός θέλησε μέσω αυτού του συμβολισμού να προαναγγείλει το μήνυμα του θανάτου και της ακόλουθης Ανάστασής του μετά από τρεις μέρες.

«Ασυμφωνία των ευαγγελιστών για τη σχέση του με τον Ιησού»

Αυτό που αποτέλεσε πρωτόγνωρο γεγονός στη θεολογική κοινότητα της ορθόδοξης εκκλησίας κατά την πρότερη βυζαντινή περίοδο, ήταν ότι ενώ οι ευαγγελιστές (Ιωάννης, Ματθαίος και Λουκάς) δεν συμφωνούσαν για το αν ανήκε στον ευρύ ή στον στενό κύκλο των μαθητών του Ιησού.

 Τι αναφέρουν μεταγενέστεροι πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας και η Ιερά Παράδοση

Ο ευαγγελιστής Μάρκος πάντως τονίζει στο ευαγγέλιό του ουκ ολίγες φορές την συμμετοχή του Ανδρέα στον στενό «πυρήνα» των μαθητών του Κυρίου.

«Ο Ανδρέας συνδέθηκε με την Πάτρα όχι μόνο για την σταυρική του μαρτυρία αλλά και για την πλειάδα θαυμάτων»

Ο Ανδρέας όπως είναι γνωστόν βρήκε σταυρικό θάνατο το 66 μ.Χ. και ετάφη στην περιοχή των Πατρών.

Ωστόσο, ο πρώτος μαθητής του Χριστού, δεν είναι γνωστός και ιδιαίτερα αγαπητός στην Αχαϊκή πρωτεύουσα, μόνο για τον φρικτό θάνατο που βρήκε στο όνομα του Ιησού.

Ο Ανδρέας, όπως αναφέρει η Ιερά Παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, επιτέλεσε σειρά θαυμάτων και ήταν ιδιαίτερα λαοφιλής στην Πάτρα, με αποτέλεσμα αρκετοί να μεταστραφούν στον χριστιανισμό εξαιτίας των θεραπειών που έκανε ο Πρωτόκλητος με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.

ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ Άγιος Ανδρέας Ατσίτσα

 

ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ

Άγιος Ανδρέας ή Αγ’ Αντρίας

Θέση: Ατσίτσα*

Εορτάζει στις 30 Νοεμβρίου.

Ο Ναός βρίσκεται εντός του οικισμού της Ατσίτσας. Θα λέγαμε ότι είναι κάτι ενδιάμεσα ενός εξωκλησιού και ενοριακού Ναού.

Ανήκει στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου και η εσωτερική διαρρύθμιση είναι ίδια με άλλους Ναούς που ανήκουν σ’ αυτό (Άγιος Νικόλαος στο Κάστρο, Άγιος Αθανάσιος στο Βουνό). Η έκταση ήταν μοναστηριακή.

Το Ιερό Βήμα διαχωρίζεται πλήρως από τον κύριο Ναό, με ένα σκαλιστό τέμπλο. Η εκκλησία χτίστηκε από τους εργάτες της εταιρείας σιδήρου. Το τέμπλο είναι σκαλιστό, τοπικό προϊόν.

Έχει δύο πύλες, την Ωραία Πύλη και τη βορεινή πύλη. Στην κορυφή του τέμπλου υπάρχουν οκτώ εικόνες και στη μέση ο Μυστικός Δείπνος.

Οι τέσσερις, αριστερά της Ωραίας Πύλης, παριστάνουν το Χριστό και τα γεγονότα της ζωής του.

Δεξιά τέσσερις εικόνες παριστάνουν την Παναγία και γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή της. Το δάπεδο είναι στρωμένο με καφέ πλακάκια μωσαϊκού. Εσωτερικά στο βόρειο και νότιο τοίχο υπάρχουν ξύλινα στασίδια.

Του Αη-Αντρέα στη Σκύρο κάνουν τηγανίτες για το καλό του χρόνου και για να μη τρυπήσει το τηγάνι.

*Μετά την Πεντηκοστή και το σχηματισμό της πρώτης Εκκλησίας, με τον αδερφό του Πέτρο και άλλους μαθητές βρέθηκαν στη Σινώπη του Ευξείνου Πόντου και αφού περιόδευσαν στον Εύξεινο Πόντο, τη Θράκη και τη Μακεδονία κατέληξε την Πάτρα. Στη θέση του παλαιού ναού προϋπήρχε η πηγή της Δήμητρας στην οποία λειτουργούσε και μαντείο μόνο για αρρώστους, όπως αναφέρει ο Παυσανίας. Ο Απόστολος Ανδρέας είναι πολιούχος της Πάτρας

**Μικρός οικισμός μετά τον όρμο της Καλογριάς. Παλαιότερα από εκεί γίνονταν η εξαγωγή σιδήρου και χρωμίου. Σήμερα υπάρχουν ερείπια των εγκαταστάσεων. Η Ατσίτσα αποτελεί το όριο δύο θαλάσσιων περιοχών, στις οποίες από παλαιότατων χρόνων με βάση άγραφο νόμο ψαρεύουν οι ψαράδες. Από την Ατσίτσα και προς νοτιοδυτικά ψαρεύουν οι ψαράδες της Λιναριάς και από την Ατσίτσα και προς βορειοανατολικά μέχρι το Φανάρι οι ψαράδες (σοφρανίτες) του Μόλου.

*** Νίκη Λ. Πέρδικα:

ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ Άγιος Ανδρέας ή Αγ’ Αντρίας

 

ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ 

Άγιος Ανδρέας ή Αγ’ Αντρίας

Θέση: Καλαμίτσα***

Ο Ναός βρίσκεται στο μέσο της διαδρομή Λιναριάς-Καλαμίτσας.

Στον περιβάλλοντα χώρο, θραύσματα από μαρμάρινες και πέτρινες κολόνες πρωτοχριστιανικών ή Ρωμαϊκών χρόνων.

Γι’ αυτό το λόγο η περιοχή ονομάζεται «Κολώνα». Χτίστηκε σε δύο φάσεις, όπως φαίνεται καθαρά στην εικόνα της επόμενης σελίδας.

 Πρώτα χτίστηκε ο αρχικός μικρός καμαροσκέπαστος Ναός με πέτρα, ο οποίος στη θέση του Ιερού Βήματος, αντί για τέμπλο, έχει δύο ημικυκλικές αψίδες, από την οροφή έως το δάπεδο, για τη στήριξή του.

 

Είναι πολύ παλαιότερος του βοηθητικού χώρου, ο οποίος χτίστηκε μπροστά από την είσοδο του αρχικού Ναού. Ο Ναός του Αγίου Αντρέα διαθέτει μεγάλο βοηθητικό χώρο, όπως και άλλες εκκλησίες της Σκύρου, γιατί η γιορτή του είναι τον χειμώνα (30 Νοεμβρίου).

Ο ανατολικός τοίχος σχηματίζει μικρό θόλο προς τα έξω για την μικρή επέκταση του Ιερού Βήματος και το σχηματισμό μικρής κόγχης, η οποία αντικαθιστά την Αγία Τράπεζα. Ο αρχικός Ναός πρέπει να είναι των Οθωμανικών χρόνων, χωρίς να επιβεβαιώνεται η ακριβής ημερομηνία. Στο δυτικό τοίχο του αρχικού Ναού και πάνω από την αρχική είσοδο, υπάρχει σταυρός. Αργότερα κατασκευάστηκε ο βοηθητικός χώρος (νάρθηκας) του Ναού, με επίπεδη οροφή κατασκευασμένη με ξύλινα δοκάρια και καλάμια (παραδοσιακή Σκυριανή). Η στέγη είναι καλυμμένη με τσιμέντο.

Του Αγίου Αντρέα τα κορίτσια στη Σκύρο νήστευαν όλη τη μέρα. Έπιναν μόνο ένα καφέ. Την ώρα που θα πλάγιαζαν, μελετούσαν και έβλεπαν στον ύπνο τους ποιόν θα παντρευτούν.

Οι επίτροποι αναφέρονται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 στις σελίδες 741-756.

***Η Καλαμίτσα είναι η τρίτη τοποθεσία του νησιού (δίπλα στη Χώρα και το Μαρκέσι), που στο παρελθόν είχε τραβήξει την προσοχή πολλών μελετητών. Μερικοί από αυτούς συσχετίζουν την τοποθεσία με το Ομηρικό Κρήσιον. Η περιοχή υποφέρει περιοδικά από στάσιμα νερά. Στους αρχαίους μέχρι τους μεσαιωνικούς χρόνους πιθανώς να ήταν το κύριο λιμάνι του Νησιού. Η περιοχή είχε πολλά αρχαιολογικά ευρήματα.

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα «Σκύρος: Η Ορθόδοξη

Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία»)

ΝΗΣΟΣ ΣΚΥΡΟΣ: Αγία Αικατερίνη

 

Αγία Αικατερίνη (Αγιά Κατερίνα) 

 Θέση: Μαγαζιά

Θέση: Μαγαζιά .

Εορτάζει στις 25 Νοεμβρίου.

Από τους παλαιούς Ιερούς Ναούς της Σκύρου, της Βυζαντινής περιόδου.

Αντικείμενα από την θέση Αγ. Αικατερίνη (Μαγαζιά) βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου. Θραύσματα κιόνων στη στέγη και στην είσοδο μαρτυρούν ότι στη θέση αυτή προϋπήρχε αρχαιότερος Ναός. 

 

Στην παραλία Μαγαζιά η στάθμη της θάλασσας, πριν 200 ή 300 χρόνια, ανέβηκε και σκέπασε τους Ναούς της Αγίας Παρασκευής (μπροστά από τον σημερινό Ναό της Αγίας Παρασκευής), τον Ναό των Τεσσαράκοντα Μαρτύρων και λίγο πιο πέρα του Αγίου Δημητρίου. 

 

Η παράδοση στη Σκύρο λέει πως η θάλασσα, αφού σκέπασε αυτές τις εκκλησίες, μετά από χρόνια, θα σταματήσει στο Ιερό της Αγίας Αικατερίνης. Τότε ο απλός Σκυριανός δε είχε γνώση για το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και τις σύγχρονες επιστημονικές θεωρίες. Αν πάρουμε υπ’ όψη μας ότι από τους αρχαίους χρόνους στην παραλία των Μαγαζιών υπήρχαν οι Ναοί του Ποσειδώνα, της Αθηνάς και στους χριστιανικούς χρόνους οι Ναοί των Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, του Αγίου Δημητρίου και της Αγίας Παρασκευής, μπορούμε να υποθέσουμε ότι κάποια μέρα θα επαληθευθεί η Σκυριανή παράδοση.

 

(Από το βιβλίο του Γεωργίου Κρίκα "Σκύρος: Η Ορθόδοξη

Χριστιανική Παράδοση και Λατρεία"